عوارض جراحی دیسک کمر به نوع آن بستگی دارد. برای مثال جراحی بسته به هیچ برشی نیاز ندارد، بنابراین در صورتی که در اتاق استریل و توسط پزشک ماهر انجام شود عوارض و خطر جدی نخواهد داشت. به همین دلیل معمولاً عوارض آن محدود به مواردی مانند درد، کبودی و خارش جزئی و موقت محل تزریق است. در مقابل، جراحی باز که با برش و برداشتن استخوان انجام میشود، می‌تواند با عوارض قابل توجهی همراه باشد. از جمله این عوارض می‌توان به عود مجدد دیسک، نیاز به جراحی مجدد و آسیب عصبی اشاره کرد. بنابراین انتخاب بهترین روش جراحی و تشخیص درست ضرورت یا عدم ضرورت انجام جراحی باز از اهمیت بالایی برخوردار است. علاوه بر این انجام جراحی بسته در صورت نیاز، نه تنها عوارض جدی ندارد، بلکه باعث از بین رفتن درد دیسک و بهبود کیفیت زندگی فرد خواهد شد.
عوارض جراحی باز دیسک کمر
| عوارض جراحی | دیسککتومی باز | میکرودیسککتومی | آندوسکوپی |
|---|---|---|---|
| احتمال عود مجدد دیسک | ۴.۸ درصد | ۵.۱ درصد | ۳.۷ درصد |
| نیاز به جراحی مجدد | ۵.۲ درصد | ۸.۱۵ درصد | ۴.۴۵ درصد |
| عفونت | ۳.۵ درصد | ۱.۸ درصد | ۱.۶ درصد |
| پارگی دورا (پوشش نخاع) | ۶.۶ درصد | ۲.۳ درصد | ۲.۵۷ درصد |
| آسیب به ریشه عصب | ندارد | ۰.۳ درصد | ۱ درصد |
جراحی باز دیسک کمر با روش‌های مختلفی مانند دیسککتومی باز، میکرودیسککتومی و آندوسکوپی انجام میشود. این روش‌ها ممکن است عوارض احتمالی داشته باشند.
تعدادی از این عوارض در ادامه توضیح داده شده‌اند:
- احتمال عود دیسک
اگر در جراحی تمام بخش‌های دیسک آسیب‌دیده به طور کامل برداشته نشود، قسمت باقی‌مانده می‌تواند دوباره دچار بیرون‌زدگی شود. همچنین در صورتی که بعد از جراحی، برنامه توانبخشی و حرکات اصلاحی به درستی انجام نشوند، قدرت عضلات پشتیبان ستون فقرات به درستی بازیابی نخواهد شد. در نتیجه ممکن است احتمال عود دیسک وجود داشته باشد.
- نیاز به جراحی مجدد
ممکن است مدتی پس از جراحی باز، دیسک کمر مجدداً دچار بیرون زدگی شود. در چنین شرایطی معمولاً نیاز به جراحی باز مجدد است و فرد برای بار دوم عوارض آن را تجربه خواهد کرد. همچنین ممکن است به دلیل جراحی مجدد، عضلات اطراف دیسک ضعیف شوند و دامنه حرکتی فرد را کاهش دهند.
- عفونت
عفونت‌های سطحی یا عمقی محل جراحی می‌توانند منجر به درد، قرمزی، تورم و عفونت‌های جدی‌تر شوند. علاوه بر این رعایت بهداشت محل جراحی نیز برای جلوگیری از عفونت از اهمیت بالایی برخوردار است. معمولاً احتمال عفونت در جراحی‌هایی با برش کم مانند میکرودیسککتومی و آندوسکوپی پایین‌تر از جراحی دیسککتومی باز است.
- پارگی دورا
دورا، پوشش نخاع است که پاره شدن آن می‌تواند باعث نشت مایع نخاعی و ایجاد مشکلاتی مانند سردرد شدید و عفونت‌های بعدی شود. این عارضه ممکن است به دلیل فشار زیاد یا آسیب به دورا در حین جراحی ایجاد شود. همچنین هر چه برش جراحی بزرگ‌تر باشد احتمال این عارضه افزایش می‌یابد. به همین دلیل احتمال بروز آن در روش دیسککتومی باز بالاتر از سایر روش‌ها است.
- آسیب به ریشه عصب
این عارضه ممکن است در اثر فشار یا آسیب مستقیم به ریشه‌های عصبی در طول جراحی ایجاد شود. البته طبق تحقیقات انجام شده جراحی دیسککتومی باز این عارضه را به همراه نخواهد داشت. اما در روش‌های میکرودیسککتومی و آندوسکوپی به دلیل برش کم و فضای دید محدود احتمال بروز این عارضه وجود دارد. همچنین این عارضه می‌تواند با علائمی مانند درد، ضعف و بی‌حسی در پاها همراه باشد.
جراحی باز دیسک کمر در چه شرایطی انجام میشود؟
جراحی باز دیسک کمر معمولاً به عنوان آخرین راه درمان پیشنهاد میشود. معمولاً در شرایطی که جراحی‌های بسته برای فرد انجام شده باشند، اما نتیجه‌بخش نباشند، به جراحی باز نیاز است. علاوه بر این در صورتی که فرد علائم خطرناک زیر را داشته باشد جراحی باز پیشنهاد میشود:
- بی‌اختیاری ادرار
- بی‌اختیاری مدفوع
- مشکل در تحمل وزن بدن روی پاها و ناتوانی شدید در راه رفتن
عوارض جراحی بسته دیسک کمر
جراحی بسته دیسک کمر با روش‌هایی مانند تزریق ترانس فورامینال آنزیم هیالاز، کودال لایزیز و بلوک اعصاب با دستگاه RF انجام میشود. این روش‌ها وابسته به تجهیزات و تخصص پزشک هستند و در صورتی که در اتاق عمل و تحت نظر پزشک ماهر انجام شوند، عوارض و خطر جدی به همراه نخواهند داشت. این عوارض ممکن است محدود به موارد خفیفی مانند کبودی و همچنین درد جزئی و موقت در محل ورود سوزن و خارش پوست در ساعات اولیه پس از جراحی باشد. اما در صورتی که این روش‌ها در اتاق عمل و تحت هدایت دستگاه فلوروسکوپ انجام نشوند، خطر تشخیص نادرست محل تزریق وجود دارد. در این شرایط برای مثال اگر تزریق به نادرست در محل دیگری غیر از فضای اپیدورال انجام شود، می‌تواند با عوارضی مانند درد بسیار شدید و نشت مایع نخاعی همراه باشد.
جراحی بسته دیسک کمر در چه شرایطی انجام میشود؟
جراحی بسته زمانی انجام میشود که درد ناشی از دیسک کمر با وجود انجام ۶ جلسه فیزیوتراپی کاهش نیافته یا همچنان غیر قابل تحمل باشد. در این شرایط انجام جراحی بسته می‌تواند درد را کاهش دهد و فرد را آماده انجام حرکات اصلاحی کند. اما در صورتی که پس از فیزیوتراپی و روش‌های درمانی غیر جراحی، درد تا حد قابل توجهی کاهش پیدا کند، حتی نیازی به انجام جراحی بسته نیز نیست. در این شرایط درمان با انجام حرکات اصلاحی ادامه پیدا می‌کند.
جراحی دیسک کمر انجام دهم یا نه؟
درمان دیسک کمر در کلینیک دکتر مویدنیا به صورت پلکانی و مرحله‌به‌مرحله انجام میشود. همچنین نتایج هر مرحله تأثیر به سزایی در ضرورت یا عدم ضرورت انجام مراحل بعدی دارد. اولین روش درمانی مناسب برای فردی که تا به حال درمانی انجام نداده است، انجام ۶ جلسه فیزیوتراپی است. این فیزیوتراپی با دستگاه‌های پیشرفته مانند دستگاه‌های لیزر پرتوان، الکترومگنت و هایتون انجام میشود. اگر بعد از اتمام ۶ جلسه درد تا حد قابل توجهی کاهش یافته باشد، ورزش درمانی شروع میشود و درمان با انجام حرکات اصلاحی ادامه پیدا خواهد کرد. اما در صورتی که درد کاهش نیابد یا میزان کاهش آن ناچیز باشد، جراحی بسته انجام میشود.
در ادامه روش‌های مورد استفاده در کلینیک برای جراحی بسته دیسک کمر را بررسی می‌کنیم:
کودال لایزیز
کودال لایزیز (Caudal Lysis) روشی نوین است که به صورت بسته انجام میشود و نیازی به برش و بیهوشی عمومی ندارد. این روش بیشتر برای درمان بیرون‌زدگی دیسک مهره‌های L5 و S1، تنگی کانال نخاع و چسبندگی ناشی از سندرم شکست جراحی باز استفاده میشود. سندرم شکست جراحی باز هنگامی اتفاق می‌افتد که درد کمر بعد از جراحی باز همچنان وجود داشته باشد و برطرف نشود.
در این روش، تحت هدایت دستگاه فلوروسکوپ، یک سوزن به فضای اپیدورال وارد شده و سپس یک کاتتر (فنر) به ناحیه آسیب‌دیده دیسک هدایت میشود. پس از رسیدن نوک کاتتر به محل آسیب، یک ماده حاجب تزریق میشود تا موقعیت دقیق آسیب مشخص شود. سپس مواد دارویی مانند آنزیم هیالاز یا استروئیدها در آن محل تزریق می‌شوند که التهاب و حجم دیسک را کاهش می‌دهند. این روش در بین روش‌های جراحی بسته بیشترین تأثیر را دارد.
تزریق ترانس فورامینال آنزیم هیالاز
در این روش با تزریق آنزیم هیالاز به محل دیسک، حجم آن کاهش می‌یابد. این روش برای مواردی که یک عدد دیسک در نواحی بالای کمر آسیب‌دیده باشد (مانند تنگی کانال نخاع یا سندرم شکست جراحی باز دیسک کمر) استفاده میشود.
تزریق آنزیم هیالاز در اتاق عمل و تحت هدایت دستگاه فلوروسکوپ انجام میشود. این روش با بی‌حسی موضعی محل تزریق و بدون بیهوشی عمومی انجام میشود و نیازی به برش ندارد. برای انجام آن یک سوزن تحت هدایت دستگاه فلوروسکوپ وارد فضای اپیدورال و محل دیسک میشود. سپس با رسیدن سوزن به محل آسیب، آنزیم هیالاز در آنجا تزریق میشود.
بلوک اعصاب با دستگاه RF
بلوک اعصاب با استفاده از دستگاه رادیوفرکانسی (RF) یک روش پیشرفته و مؤثر در مدیریت درد مزمن است. در این روش، اعصاب مسئول انتقال سیگنال‌های درد به مغز از طریق حرارت کنترل شده غیرفعال می‌شوند. این تکنیک به‌خصوص در شرایطی که دیسک کمر باعث التهاب مفاصل بین مهره‌ها یا فاست‌های مهره‌ای شده باشد، بسیار کاربرد دارد.
روش انجام بلوک اعصاب با دستگاه RF به این صورت است که ابتدا پزشک با استفاده از دستگاه تصویربرداری فلوروسکوپ محل دقیق اعصاب درگیر را شناسایی می‌کند. سپس چندین سوزن مخصوص تحت هدایت فلوروسکوپ به محل اعصاب هدف وارد می‌شوند. پس از قرارگیری دقیق سوزن‌ها، امواج رادیوفرکانس از طریق این سوزن‌ها به اعصاب ارسال می‌شوند. این امواج باعث تولید حرارت در بافت‌های اطراف میشود که در نتیجه آن، عصب‌ها تخریب می‌شوند یا به‌طور موقت غیرفعال می‌گردند. این فرآیند باعث کاهش یا از بین رفتن احساس درد در ناحیه مورد نظر میشود.
بعد از جراحی بسته و با گذشت ۵ روز از انجام آن، ورزش درمانی شروع خواهد شد. در این روش حرکات اصلاحی به فرد آموزش داده می‌شوند که فرد باید آن‌ها را در خانه انجام دهد. همچنین ۱ ماه بعد پزشک فرد را ویزیت می‌کند و در صورتی که دیسک کمر رو به بهبود باشد، ورزش درمانی ادامه پیدا خواهد کرد. اما در صورتی که فرد توانایی راه رفتن نداشته باشد یا علائمی مثل عدم توانایی کنترل ادرار و مدفوع را تجربه کند، جراحی باز توصیه میشود.
سوالات متداول
آیا جراحی باز دیسک کمر باعث فلج شدن میشود؟
خیر، احتمال فلج شدن بسیار کم است، اما ممکن است آسیب عصبی ایجاد شود. پیروی از توصیه‌های پزشک و انتخاب جراح ماهر خطرات را کاهش می‌دهد.
چطور از عوارض جراحی دیسک کمر جلوگیری کنم؟
اقداماتی مانند رعایت بهداشت، مصرف داروها طبق تجویز پزشک، فیزیوتراپی منظم، اجتناب از فعالیت‌های سنگین، پرهیز از مصرف سیگار، رعایت رژیم غذایی سالم و پیگیری مداوم با پزشک می‌توانند در پیشگیری از عوارض به شما کمک کنند.
عوارض جراحی لیزری دیسک کمر چیست؟
انجمن جهانی درد، جراحی لیزری دیسک کمر را پیشنهاد نمی‌کند، زیرا میزان کاهش حجم دیسک در این روش خیلی کم است که باعث عود مجدد میشود. همچنین اشعه لیزری که بر دیسک اعمال میشود می‌تواند باعث تحلیل رفتن آن و در نهایت ایجاد آرتروز شود.
علائم چسبندگی بعد از جراحی دیسک کمر چیست؟
علائم شامل درد مزمن، کاهش دامنه حرکتی و خشکی کمر است. اگر این علائم را تجربه کردید، به پزشک مراجعه کنید.
عوارض جراحی دیسک کمر با پیچ و مهره چیست؟
عوارض ممکن است شامل عفونت، خونریزی، درد مداوم، آسیب عصبی، جابه‌جایی پیچ و مهره، چسبندگی (به دلیل تشکیل بافت اسکار اطراف اعصاب کمر) و کاهش حرکت باشد. البته این جراحی صرفاً برای درمان دیسک کمر انجام نمی‌شود و اگر توأم با دیسک کمر مشکل دیگری در ستون فقرات وجود داشته باشد، پیشنهاد می‌گردد.
آیا بعد از جراحی بسته دیسک کمر درد دارم؟
خیر، این جراحی بدون هیچ برشی و با هدف کاهش درد انجام میشود. بنابراین در صورتی که به درستی انجام شود، بعد از آن نه تنها درد ندارید بلکه درد قبل از جراحی هم از بین خواهد رفت.
چگونه می‌توان از خونریزی پس از جراحی باز دیسک کمر جلوگیری کرد؟
اجتناب از مصرف داروهای رقیق‌کننده خون و رعایت دستورات پزشک نقش مهمی در جلوگیری از این عارضه دارند.
آیا جراحی باز دیسک کمر روی توانایی راه رفتن تأثیر می‌گذارد؟
بله ممکن است جراحی باز دیسک کمر موقتاً روی توانایی راه رفتن تأثیر بگذارد، ولی با فیزیوتراپی بهبود می‌یابد.
چه نوع فیزیوتراپی پس از جراحی بسته دیسک کمر توصیه میشود؟
فیزیوتراپی پس از جراحی بسته دیسک کمر شامل تمرینات تقویتی، کششی و تمرینات هوازی سبک است. این تمرین‌ها به افزایش قدرت عضلات اطراف ستون فقرات کمک کرده و از عود مجدد دیسک جلوگیری می‌کنند.
آیا افزایش وزن می‌تواند پس از جراحی بسته دیسک کمر مشکل‌ساز باشد؟
بله، افزایش وزن می‌تواند فشار بیشتری به کمر وارد کند. به همین دلیل معمولاً پزشک بعد از انجام جراحی به فرد توصیه می‌کند که وزن خود را کاهش دهد.
بعد از جراحی دیسک کمر چگونه می‌توانم از آسیب‌های بعدی جلوگیری کنم؟
تقویت عضلات کمر و شکم و رعایت وضعیت صحیح بدن می‌توانند تا حد زیادی از آسیب و عود دیسک جلوگیری کنند.
آیا مصرف سیگار بعد از جراحی باز دیسک کمر ضرر دارد؟
بله، سیگار کشیدن می‌تواند بهبودی را کندتر کند و خطر عفونت را افزایش دهد.
آیا استفاده از بریس کمری پس از جراحی باز دیسک کمر ضروری است؟
خیر در همه افراد استفاده از بریس ضروری نیست. اما ممکن است پزشک در موارد خاص آن را تجویز کند.
آیا انجام ورزش‌های سنگین پس از جراحی بسته دیسک کمر مجاز است؟
خیر، معمولاً بهتر است بعد از جراحی با حرکات اصلاحی مورد نظر پزشک خود ورزش را شروع کنید. بعد از بازیابی دامنه حرکتی و افزایش فعالیت عضلات اطراف ستون فقرات به مرور می‌توانید ورزش‌های سنگین نیز انجام بدهید.
چه مدت بعد از جراحی بسته دیسک کمر می‌توانم به فعالیت‌های روزانه بازگردم؟
معمولاً در صورتی که جراحی مؤثر باشد، یک روز پس از آن می‌توانید فعالیت‌های خود را از سر بگیرید. دلیل کوتاه بودن مدت نقاهت این است که در این جراحی هیچ برشی انجام نمی‌شود.
آیا تغذیه می‌تواند در بهبودی بعد از جراحی بسته دیسک کمر تأثیر داشته باشد؟
بله، مصرف غذاهای مغذی و پروتئین‌دار می‌تواند بهبودی را تسریع کند. بنابراین گنجاندن این مواد در رژیم غذایی هم‌زمان با انجام حرکات اصلاحی، بهبودی را تسریع و از بیرون‌زدگی مجدد دیسک جلوگیری می‌کند.
بعد از جراحی بسته دیسک کمر باید از چه مکمل‌هایی استفاده کنم؟
ممکن است پزشک مکمل‌های خاصی مانند ویتامین D و کلسیم را برای بهبود و تقویت استخوان‌ها تجویز کند.
