آنچه به‌عنوان جا انداختن دیسک کمر یا گردن به روش سنتی شناخته میشود، یک روش غیرعلمی، پر از عوارض و خطرناک است که میتواند به آسیب‌های دائمی و حتی قطع نخاع افراد منجر شود. دیسک کمر یا گردن، یک مایع در میان مهره‌های ستون فقرات است که امکان جا انداختن آن وجود ندارد.
اما منیپولیشن یک روش علمی و تخصصی تنظیم مهره‌های ستون فقرات با استفاده از درمان دستی است. منیپولیشن یک درمان مکمل با تأثیرات کوتاه‌مدت است که میتواند به کاهش درد و بهبود حرکت در مشکلاتی مانند بیرون‌زدگی دیسک و التهاب مفصل فاست کمک کند. منیپولیشن به فرد کمک می‌کند تا با تسکین و بهبود اولیه، بتواند راحت‌تر درمان‌هایی مانند فیزیوتراپی و ورزش‌درمانی را دنبال دهد.
ستون فقرات از این جهت که وظیفه محافظت از نخاع و رشته‌های عصبی متصل به آن را برعهده دارد، بخش حساسی از بدن به شمار می‌آید. به همین دلیل هرگونه فشار به آن ناحیه تحت عنوان «جا انداختن دیسک یا مهره» که توسط فرد غیرمتخصص انجام شود، ممکن است در ساعات اول باعث تسکین موقت درد شود؛ اما چند روز بعد از آن و در بلندمدت میتواند باعث انتشار درد به سایر نواحی و حتی آسیب بیشتر به رشته‌های عصبی یا نخاع شود. برای درمان مشکلات کمر، همیشه باید به پزشک متخصص مراجعه کنید تا از آسیب‌های جبران‌ناپذیر پیشگیری شود.
منیپولیشن چیست و چگونه انجام میشود؟
منیپولیشن (مانیپولاسیون) ستون فقرات یک روش درمان دستی است که در آن فرد متخصص با دست یا با استفاده از ابزار خاص، یک فشار ناگهانی اما کاملا کنترل‌شده روی مفاصل بخشی از ستون فقرات (از گردن تا پایین کمر) وارد می‌کند. هدف از انجام منیپولیشن کاهش درد، بهبود حرکت ستون فقرات، و کاهش گرفتگی عضلات است.
منیپولیشن حتما باید یا توسط متخصص طب فیزیکی و توانبخشی و یا دکتر کایروپراکتیک یعنی کسانی که دوره و آموزش لازم برای این کار را دیده‌اند، انجام شود.
هدف از منیپولیشن در کمر و گردن با هم کمی تفاوت دارد چون ساختار این دو ناحیه متفاوت است. منیپولیشن در کمر، بیشتر برای کاهش فشار روی دیسک‌ها و بهبود درد سیاتیکی به کار می‌رود؛ اما در گردن، هدف اصلی بهبود حرکت و کاهش گرفتگی عضلات است. همچنین، چون گردن به عروق و اعصاب نخاعی نزدیک‌تر است و ناحیه حساس‌تر محسوب میشود، منیپولیشن گردن نیازمند دقت، تخصص و تجربه بالایی است.
مراحل انجام منیپولیشن ستون فقرات
منیپولیشن بعد از معاینه و تشخیص متخصص، معمولا بسته به تشخیص پزشک طی ۱ تا ۳ جلسه انجام می‌شوند و زمان هر جلسه معمولا ۱۵ تا ۳۰ دقیقه است.
۱. ارزیابی اولیه: پزشک یا متخصص طب فیزیکی یا کایروپراکتیک، بعد از انجام ام.آر.آی، بررسی سوابق پزشکی فرد و معاینه ناحیه آسیب‌دیده تشخیص می‌دهد که آیا منیپولیشن درمان مکمل مناسبی برای فرد است یا نه.
۲. اعمال فشار: بعد از قرارگرفتن فرد روی تخت، درمانگر با دست یا ابزار خاص، یک فشار سریع و کنترل‌شده روی مفصل ستون فقرات وارد می‌کند. این حرکت باعث میشود که مفصل اندکی فراتر از دامنه حرکتی عادی خود حرکت کند، اما همچنان در محدوده ایمن باقی بماند. منیپولیشن معمولا صدایی شبیه “تق” همراه میشود که ناشی از آزاد شدن حباب‌های گازی در مفاصل است.
۳. مراقبت بعد از مانیپولیشن: بعد از منیپولیشن، فرد ممکن است کمی احساس درد یا حساسیت در ناحیه داشته باشد که معمولاً موقتی است. پزشک ممکن است تمرینات ورزشی، استراحت یا سایر روش‌های کمکی را برای بهبود وضعیت تجویز کند.
چه کسانی نباید منیپولیشن انجام دهند؟
- افرادی که به دلیل شدت آسیب دیسک یا سیاتیک، ضعف و بی‌حسی شدیدی در دست‌ها و پاها دارند.
- افرادی که دارای پوکی استخوان شدید یا مشکلات عصبی (مثل فشردگی نخاع) هستند.
- کسانی که به دلیل درد، نمی‌توانند در حالت‌های مورد نیاز برای منیپولیشن قرار بگیرند.
- افراد دارای مشکلات عروقی یا عارضه‌هایی که خطر خونریزی را افزایش می‌دهند.
منیپولیشن برای کدام مشکلات کمر و گردن مؤثر است؟
تحقیقات نشان می‌دهند که منیپولیشن میتواند در مشکلات خفیف تا متوسط ستون فقرات که علت آن‌ها مسائلی مانند تومور، شکستگی یا بیماری‌های التهابی مزمن نیستند، تا حدی مؤثر باشد. در ادامه بر اساس مطالعاتی که در زمینه تأثیرات منیپولیشن انجام شده است توضیح می‌دهیم که این روش درمانی برای بهبود بیرون‌زدگی دیسک و التهاب مفصل فاست چطور عمل می‌کند و چقدر تأثیر دارد.
بیرون‌زدگی دیسک (خفیف تا متوسط)
وقتی دیسک یا مایع بین مهره‌های ستون فقرات، به دلایلی مانند بلند کردن اجسام سنگین، نشستن‌های طولانی، افزایش سن یا وضعیت نادرست و ضربه شدید از جای خود بیرون بزند و به رشته‌های عصبی فشار بیاورد، فرد دچار بیرون‌زدگی دیسک کمر یا گردن شده است.
بیرون‌زدگی دیسک اگر در ناحیه کمر باشد، میتواند به عصب سیاتیک هم فشار بیاورد و باعث درد، بی‌حسی یا گزگز در پاها میشود و اگر در گردن باشد، میتواند درد، ضعف یا بی‌حسی در دست‌ها و شانه‌ها ایجاد کند. در موارد خفیف تا متوسط، منیپولیشن میتواند به بهبود بیرون‌زدگی دیسک خفیف تا متوسط کمک کند.
تأثیر منیپولیشن بر بیرون‌زدگی دیسک
منیپولیشن با ایجاد فضای بیشتری بین مهرهها، میتواند در کوتاه‌مدت به کاهش درد و بهبود عملکرد در بیماران با بیرون‌زدگی خفیف و متوسط دیسک کمک کند؛ اما شواهد کافی برای تأثیر طولانی‌مدت آن وجود ندارد. یک مطالعه نشان داده است که حدود ۸۰٪ از بیماران پس از ۲ هفته بعد از انجام منیپولیشن با بهبود علائم مانند تسکین درد در ناحیه کمر و گردن، و بهبود حرکت روبه‌رو می‌شوند؛ البته این تأثیر بین ۲ تا ۶ هفته بیشتر باقی نمی‌ماند و رفته‌رفته از بین می‌رود.
التهاب مفصل فاست
التهاب مفصل فاست یعنی وقتی مفاصل کوچک بین مهره‌های ستون فقرات ملتهب یا دچار فرسایش می‌شوند. این مشکل معمولاً به دلیل افزایش سن، آرتروز، انجام فعالیت‌های سنگین یا آسیب‌های ناگهانی اتفاق می‌افتد و با درد در کمر یا گردن، خشکی مفاصل و محدود شدن حرکت، و بدتر شدن درد هنگام ایستادن طولانی یا خم‌شدن به عقب است. گاهی این درد به شانه‌ها، باسن یا ران‌ها هم می‌زند، اما معمولاً با استراحت بهتر میشود.
اگر التهاب خفیف تا متوسط باشد، روش‌هایی مثل منیپولیشن در کنار فیزیوتراپی، ورزش‌های مناسب، داروهای ضدالتهاب و اصلاح وضعیت میتواند از بدتر شدن این مشکل جلوگیری کند. طبق یک مطالعه، ترکیب منیپولیشن با ورزش‌درمانی در مقایسه با صرفا استفاده از منیپولیشن، میتواند تا ٪۵۰ تأثیر بیشتری در بهبود عملکرد حرکتی برای فرد به همراه داشته باشد و تأثیر آن هم ماندگارتر (بیش از ۶ ماه) باشد.
تأثیر منیپولیشن بر التهاب مفاصل فاست
منیپولیشن مفاصل فاست را در موقعیت صحیح قرار می‌دهد، فشار روی آن را کاهش می‌کند و از این طریق درد را کاهش می‌دهد. مطالعات نشان داده‌اند که انجام منیپولیشن میتواند باعث تنظیم مجدد مفاصل و کاهش التهاب شود و با تحریک گیرنده‌های مکانیکی در مفصل، اثر تسکین درد ایجاد کند. با این حال این تأثیرات موقت، و معمولا برای چند هفته باقی می‌مانند و بیشتر فرد را برای دنبال‌کردن سایر درمان‌ها مانند فیزیوتراپی و ورزش‌درمانی آماده می‌کنند.
آیا منیپولیشن عوارض دارد؟
منیپولیشن درصورتی‌که توسط متخصص باتجربه و آموزش‌دیده طب فیزیکی یا کایروپراکتیک انجام شود، یک روش ایمن محسوب میشود که در کنار سایر درمان‌ها میتواند به بهبود علائم مشکلات ستون فقرات کمک کند. منیپولیشن هم مانند هر روش درمانی دیگری، ممکن است عوارض موقت و کوتاه‌مدتی داشته باشد مانند؛ درد و ناراحتی، خستگی و کوفتگی، خشکی عضلات (بیشتر در منیپولیشن کمر)، یا سردرد موقت (در منیپولیشن گردن).
اما عوارض جدی و بلندمدت مانند آسیب به ستون فقرات یا درد شدید و طولانی، چنانکه مطالعات نشان داده‌اند، بسیار نادر است و از هر ۲۰ تا ۲۵ هزار نفر یک نفر ممکن است با آن مواجه شود.
سؤالات متداول
آیا منیپولیشن در دوران بارداری خطر دارد؟
انجام منیپولیشن در دوران بارداری بهخصوص در سه ماهه اول و سوم بارداری میتواند خطرناک باشد،. فشار و حرکات نادرست ممکن است به جنین آسیب برساند یا باعث بروز مشکلاتی برای مادر شود. توصیه میشود که قبل از انجام هر گونه درمان دستی، با پزشک زنان خود مشورت کنید.
منیپولیشن برای جا انداختن سرخوردگی مهره کمر هم مفید است؟
منیپولیشن برای درمان سرخوردگی مهرهها ممکن است در بعضی موارد مفید باشد، اما باید توسط متخصص مجرب انجام شود. این روش اگر بهدرستی و با احتیاط انجام نشود، میتواند آسیبزا باشد، بنابراین بهتر است از درمانهای غیرجراحی در کنار مشورت با پزشک استفاده کنید.
آیا منیپولیشن مهره کمر درد دارد؟
منیپولیشن مهره کمر ممکن است بعد از درمان احساس درد خفیف یا ناراحتی در ناحیه تحت درمان ایجاد کند، اما این درد معمولاً موقتی است و پس از چند روز بهبود پیدا می‌کند. اگر منیپولیشن بهدرستی انجام شود، در کاهش دردهای مفصلی هم مؤثر است.
آیا منیپولیشن مهره کمر یا گردن، میتواند از عمل جراحی جلوگیری کند؟
در بسیاری از موارد، منیپولیشن میتواند درد کمر را کاهش دهد و به بهبود حرکات ستون فقرات کمک کند. این روش ممکن است در جلوگیری از عمل جراحی در افرادی که مشکلات کمردرد غیرجراحی دارند، مؤثر باشد، اما اگر مشکلات جدی‌تری مانند آسیب‌های ساختاری شدید وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به جراحی باشد.
هر جلسه منیپولیشن چقدر طول می‌کشد؟
هر جلسه منیپولیشن معمولاً ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. بسته به وضعیت بیمار و نیازهای خاص درمان، ممکن است مدت زمان کمی بیشتر یا کمتر شود.
آیا جا انداختن دیسک کمر با بادکش علمی و مؤثر است؟
جا انداختن دیسک، یک کار غیرممکن است. اما جا انداختن مهره کمر هم کاری غیرعلمی است. استفاده از بادکش و مداخله در وضعیت بدن فردی که ممکن است دچار مشکل دیسک کمر باشد، میتواند خطرناک و همراه با عوارض بلندمدت باشد.
آیا جا انداختن دیسک کمر با چکش خطرناک است؟
مداخله در وضعیت بدن فردی که ممکن است دچار مشکل دیسک کمر باشد با استفاده از چکش یا هر وسیله غیرپزشکی دیگری میتواند باعث آسیب‌های بلندمدت به بافت عضلات، مهرهها و حتی عصب نخاع شود.
