جراحی تنگی کانال نخاعی معمولاً به بیمارانی توصیه می‌شود که علائم شدید، پیش‌رونده یا مقاوم به سایر روش‌های درمانی دارند، تا با باز کردن کانال تنگ‌شده، فشار روی نخاع و اعصاب کاهش یابد و علائم نیز به‌تدریج فروکش کند. این جراحی به‌طورکلی در دو نوع انجام می‌شود. جراحی بسته و جراحی باز.
در جراحی بسته، بدون ایجاد برش یا باز کردن بافت‌های ستون فقرات، دارو به‌صورت مستقیم به ناحیه‌ی تنگ‌شده‌ی کانال تزریق می‌شود. انواع مختلف این جراحی شامل تزریق اپیدورال، تزریق به مفاصل فاست و تکنیک رادیوفریکوئنسی (RF) است.
در مقابل، جراحی باز به معنای برش‌زدن و باز کردن ناحیه‌ای از کمر یا گردن است که دچار تنگی کانال شده تا جراح بتواند مستقیماً فشار وارد بر نخاع یا اعصاب را برطرف کند. روش‌هایی مانند دکمپرشن، جراحی با لوله، فورامینوتومی، لامینوتومی، لامینکتومی و فیوژن مهره‌ها در این گروه قرار می‌گیرند.
آیا باید به جراحی تنگی کانال نخاعی فکر کنید؟
وقتی پزشک به شما توصیه می‌کند که تحت عمل جراحی تنگی کانال نخاعی قرار بگیرید، معمولاً به این دلیل است که فشاری قابل‌توجه بر اعصاب عبوری از کانال نخاعی شما وارد شده و این فشار باعث بروز علائمی مانند درد مداوم، بی‌حسی، گزگز، ضعف عضلانی یا حتی اختلال در راه‌رفتن شده است.
البته این روش درمانی برای همه توصیه نمی‌شود، اما اگر پزشک انجام آن را مطرح کرده و شما هنوز مردد هستید، بهتر است ببینید آیا موارد زیر را تجربه می‌کنید یا خیر.
اگر درد شما شدید و غیرقابل تحمل است، بله باید به جراحی فکر کنید.
اگر درد شما آن‌قدر شدید است که انجام کارهای روزمره برایتان غیرممکن شده، احتمالاً فضای کانال نخاعی به‌شدت تنگ شده و اعصاب تحت‌فشار زیادی هستند. در چنین شرایطی، رفع سریع این فشار از طریق جراحی، ضروری است.
اگر سایر روش‌های درمانی را امتحان کرده‌اید ولی درمان نشدید، بله باید به جراحی فکر کنید.
درصورتی‌که باوجود انجام روش‌هایی مثل فیزیوتراپی، دارو یا حرکات اصلاحی، همچنان علائم باقی‌مانده‌اند، احتمال دارد که بدن شما به درمان‌های غیرجراحی پاسخ کافی نداده باشد. در این شرایط، جراحی می‌تواند راه مؤثرتری برای رفع فشار از روی اعصاب باشد.
اگر علائم شما به سرعت بدتر می‌شوند، بله باید به جراحی فکر کنید.
اگر پزشک روش‌های مختلفی را برای درمان شما امتحان کرده، اما نه‌تنها بهبودی حاصل نشده، بلکه علائم شما رو به تشدید است، این نشانه‌ی پیشرفت مشکل شما است. در چنین شرایطی، جراحی ممکن است بهترین راه برای جلوگیری از آسیب‌های بیشتر باشد.
اگر علامت‌های زیر را تجربه می‌کنید، بله باید به جراحی فکر کنید.
علائم لیست شده در جدول زیر معمولاً نشانه‌های جدی از تنگی کانال نخاعی هستند و به پزشک کمک می‌کنند تا مناسب‌ترین روش جراحی را برای شما انتخاب کند.
| علائم | جراحی بسته | جراحی باز |
|---|---|---|
| درد موضعی و شدید در یک ناحیه‌ی خاص از کمر یا انگشتان دست | ✔️ | |
| درد شدید در یک یا دو پا که از کمر به پایین منتشر می‌شود | ✔️ | |
| سوزش در دست‌ها و انگشتان | ✔️ | |
| درد طولانی‌مدت و منتشرشونده که به درمان‌های غیرجراحی پاسخ نداده است. | ✔️ | |
| ضعف عضلانی در پاها یا دست‌ها (مثلاً درصورتی که به سختی بلند شوید یا راه بروید). | ✔️ | |
| بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در یک یا چند اندام (به ویژه در پاها یا انگشتان) | ✔️ | |
| مشکلات حرکتی جدی مانند ناتوانی در راه رفتن، افتادن مکرر، یا از دست دادن تعادل(ضعف شدید عضلانی) | ✔️ | |
| مشکلات کنترل ادرار یا مدفوع | ✔️ | |
| تنگی کانال نخاعی شدید که به مهره‌ها یا دیسک‌ها آسیب زده است. | ✔️ | |
| از دست دادن حس یا حرکت در اندام‌ها به طور ناگهانی یا در عرض چند روز | ✔️ |
اگر تنگی کانال نخاعی شما خفیف تا متوسط باشد (در MRI عباراتی مثل «mild» یا «moderate spinal stenosis» ذکر شده باشد)، فقط یک یا دو ناحیه از ستون فقرات دچار تنگی شده باشد، ساختار مهره‌ها طبیعی باشد و فرد بیماری زمینه‌ای خاصی مانند دیابت یا مشکلات قلبی نداشته باشد، معمولاً جراحی بسته (کم‌تهاجمی) توصیه می‌شود.
اما اگر تنگی کانال نخاعی شدید باشد (در گزارش MRI عباراتی مانند «severe spinal stenosis» یا «significant compression» نوشته شده باشد)، بیش از دو ناحیه درگیر باشد، ستون فقرات دچار انحراف، لق زدگی یا انحناهایی مانند اسکولیوز شده باشد، یا بیمار سابقه‌ی جراحی ناموفق داشته باشد، معمولاً جراحی باز توصیه می‌شود.
انواع جراحی بسته برای درمان تنگی کانال نخاعی
جراحی بسته به روشی گفته می‌شود که در آن بدون برش زدن پوست و باز کردن کمر، فشار وارد شده به کانال نخاعی برداشته می‌شود، به همین دلیل، بیمار پس از عمل درد کمتری دارد و اغلب در همان روز مرخص می‌شود.
در این روش، جراح پس از تزریق بی‌حسی موضعی و با کمک دستگاه تصویربرداری لحظه‌ای (فلوروسکوپ)، نواحی تنگ‌شده از کانال نخاعی را شناسایی کرده و با استفاده از یک کاتتر نازک، داروهای مناسب را مستقیماً به این ناحیه تزریق می‌کند تا با کاهش التهاب و چسبندگی، فشار روی اعصاب کاهش یابد.
جراحی بسته عمدتاً با هدف کاهش درد و مهار علائم انجام می‌شود و زمانی بیشترین اثربخشی را دارد که علت اصلی درد، به التهاب یا فشار روی ریشه‌های عصبی مربوط باشد، نه تغییرات ساختاری شدید در ستون فقرات.
در این نوع جراحی، پزشک بسته به شرایط بیمار یکی از سه روش درمانی زیر را انتخاب می‌کند.
- اگر ریشه‌های عصبی در اثر تنگی کانال، تحت‌فشار قرار گرفته و دچار التهاب شده باشند، تزریق اپیدورال انجام می‌شود.
- اگر منبع درد، ساییدگی و التهاب مفاصل بین مهره‌ای (فاست) باشد، از تزریق فاست استفاده می‌شود.
- به بیمارانی که با سایر روش‌های تزریقی، درد را مهار کرده‌اند، اما اثر آن کوتاه‌مدت بوده، روش رادیوفرکوئنسی (RF) توصیه می‌شود.
در ادامه با این سه روش، بیشتر آشنا می‌شویم.
تزریق اپیدورال
فضای اپیدورال بخشی از کانال نخاعی است که در اطراف نخاع و بیرون از لایه‌ی محافظ آن قرار دارد و مسیر عبور ریشه‌های عصبی به شمار می‌رود.
در روش تزریق اپیدورال، پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپ، محل دقیق تنگی و التهاب را شناسایی کرده و دارو را مستقیماً به این فضا تزریق می‌کند.
در این روش معمولاً ترکیبی از داروهای ضدالتهاب کورتیکواستروئیدی مانند بتامتازون یا دگزامتازون، بی‌حس‌کننده‌های موضعی مثل لیدوکائین، و در برخی موارد آنزیم هیالاز برای آزادسازی چسبندگی‌های بافتی به‌کار می‌رود. همچنین ممکن است از محلول نمکی (سالین) برای شست‌وشوی فضای اپیدورال استفاده شود.
این تزریق باعث کاهش التهاب اطراف اعصاب، بازتر شدن نسبی فضای کانال نخاعی و کاهش فشار عصبی می‌شود، در نتیجه، سیگنال‌های درد کمتری به مغز ارسال خواهد شد.
تزریق این داروها می‌تواند به سه ناحیه‌ی مختلف از ستون فقرات انجام شود.
- ترانس فورامینال
دارو به فضای بین مهره‌ای (فورامن)، که ریشه های عصبی از آن خارج می‌شوند، تزریق می‌شود.
- تزریق اینترلامینار
دارو به فضای بین دو تیغه‌ی استخوانی مهره‌ها (لامینا) و نزدیک به مرکز کانال نخاعی تزریق می‌شود.
- کودال لایزیز
تزریق از طریق بخش انتهایی ستون فقرات (ناحیه‌ی دنبالچه) به فضای اپیدورال انجام می‌شود.
| مناسب برای این دسته از افراد |
|---|
| ✔ بیمارانی که دچار درد تیرکشنده به پا یا بازو هستند (درد رادیکولار در افراد با تنگی کانال نخاعی خفیف تا متوسط). ✔ مواردی که علت اصلی درد، التهاب عصب است و نه فشار شدید ناشی از آسیب ساختاری(فشار و التهاب بر روی ریشه‌های عصبی و یا کیسه‌ی دورال است) ✔ افرادی که تمایلی به انجام جراحی ندارند یا جراحی برایشان مناسب نیست. |
| زمان بهبودی |
| ✔ معمولاً ۳ روز تا یک هفته پس از تزریق |
| ماندگاری |
| ✔ معمولاً بین چند ماه تا یک سال |
| فواصل تزریق |
| ✔ در صورت نیاز، میتوان هر ۳ تا ۶ ماه یک‌بار تزریق را تکرار کرد (حداکثر ۳ بار در سال). |
تزریق به مفاصل فاست
مفاصل فاست در پشت ستون فقرات قرار دارند و بین مهره‌ها واقع شده‌اند، این مفاصل کوچک به ستون فقرات کمک می‌کنند تا بتواند به‌راحتی خم‌وراست شود و درعین‌حال ثبات داشته باشد. در شرایطی ممکن است این مفاصل دچار التهاب و تورم شوند و به اعصاب مجاور فشار وارد کنند.
در روش تزریق دارو به مفاصل فاست، پزشک داروهای ضدالتهاب مانند کورتیکواستروئیدها (مثلاً بتامتازون یا تریامسینولون) را به این مفاصل به‌صورت مستقیم تزریق می‌کند تا التهاب مهار شود. با کاهش التهاب، فضای اطراف ریشه‌های عصبی بازتر شده و فشار از روی اعصاب برداشته می‌شود.
این تزریق نیز مانند تزریق اپیدورال، با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپ دارو را بادقت به اطراف مفصل فاست تزریق می‌کند.
| مناسب برای این دسته از افراد |
|---|
| ✔ افرادی که دچار آرتروز یا ساییدگی مفاصل بین مهره‌ای (فاست) هستند. ✔ کسانی که درد موضعی در ناحیه‌ی کمر یا گردن دارند که با خم شدن، چرخش یا ایستادن طولانی بدتر می‌شود. ✔ این درد به دست یا پا انتشار پیدا نمی‌کند. ✔ تست بلوک عصبی این افراد مثبت است. ✔ افرادی که تمایلی به انجام جراحی ندارند یا جراحی برایشان مناسب نیست. |
| زمان بهبودی |
| ✔ معمولاً ۱ تا ۳ روز پس از تزریق |
| ماندگاری |
| ✔ اثر تزریق بسته به شدت التهاب و واکنش بدن، معمولاً بین ۲ هفته تا ۳ ماه ماندگار است. |
| فواصل تزریق |
| ✔ در صورت نیاز، تزریق می‌تواند هر ۳ تا ۴ ماه یک‌بار تکرار شود (معمولاً بیش از ۳ بار در سال توصیه نمی‌شود). |
تکنیک RF
تکنیک RF (رادیوفرکوئنسی) یکی از روش‌های کم‌تهاجمی برای کاهش درد ناشی از تنگی کانال نخاعی است که با استفاده از امواج گرمایی با فرکانس بالا انجام می‌شود.
در این روش، پزشک ابتدا ناحیه‌ی مورد نظر را بی‌حس کرده و سپس با هدایت دستگاه فلوروسکوپ، سوزن مخصوصی را به‌طور دقیق در کنار عصب یا مفصل درگیر قرار می‌دهد. از طریق این سوزن، انرژی رادیوفرکوئنسی وارد بافت می‌شود و با ایجاد گرمای کنترل‌شده، پایانه‌های عصبی درد را غیرفعال و سلول‌های التهابی را مهار می‌کند.
در نتیجه، فشار از روی عصب برداشته می‌شود و فضای فشرده‌شده‌ی کانال نخاعی تا حدی بازتر می‌گردد.
| مناسب برای این دسته از افراد |
|---|
| ✔ بیمارانی که با تزریقهای قبلی (مثل تزریق به فاست) دردشان کم شده و مشخص شده که منبع درد از مفاصل بین مهره‌ها یا عصب‌های اطراف آن است. ✔ تست بلوک عصبی این افراد مثبت است. ✔ افرادی که در بازه‌ی زمانی طولانی درد دارند و با روش هایی مثل دارو یا تزریق معمولی درمان نشده‌اند یا فقط برای مدت کوتاهی درمان شده‌اند. ✔ افرادی که تمایلی به انجام جراحی ندارند یا جراحی برایشان مناسب نیست. |
| زمان بهبودی |
| ✔ معمولاً ۲۴ تا ۷۲ ساعت پس از انجام، بهبودی اولیه احساس می‌شود، در برخی بیماران ممکن است تا یک هفته زمان ببرد. |
| ماندگاری |
| ✔ اثر درمانی معمولاً بین ۶ ماه تا یک سال باقی می‌ماند، بسته به پاسخ بدن به درمان. (درموارد شدید تنگی کانال نخاعی تنها ۲ تا ۴ ماه ماندگاری دارد). |
| فواصل انجام این عمل |
| ✔ در صورت نیاز، میتوان این روش را پس از ۶ تا ۱۲ ماه دوباره تکرار کرد. |
آیا جراحی بسته می‌تواند تنگی کانال نخاعی را به‌طور کامل درمان کند؟
روش های جراحی بسته که در این بخش به آن‌ها اشاره شد، نمی‌توانند ساختار فضای تنگ‌شده‌ی کانال را به‌صورت فیزیکی اصلاح کنند. این روش‌ها فقط با کاهش التهاب و تورم بافت‌های اطراف اعصاب باعث می‌شوند فضای داخلی کانال کمی بازتر شود و در نتیجه، درد و فشار کاهش یابد. به همین دلیل، این روش‌ها معمولاً در تنگی‌های خفیف تا متوسط کانال نخاعی مؤثر هستند، و در تنگی شدید کانال نخاعی، به‌تنهایی کافی نخواهند بود.
لازم به ذکر است که اگر پس از انجام جراحی بسته، کاهش درد قابل‌توجهی مشاهده نشد، اثر درمان کوتاه‌مدت بود یا علائم عصبی مانند ضعف پا، بی‌حسی پیش‌رونده یا بی‌اختیاری ادرار و مدفوع در شما ایجاد شد، پزشک به این نتیجه می‌رسد که جراحی بسته برای شما کافی نبوده و ممکن است شما را برای ارزیابی دقیق‌تر و تصمیم‌گیری درباره‌ی جراحی باز به جراح ستون فقرات ارجاع دهد.
عوارض احتمالی جراحی بسته
جراحی بسته به دلیل کم تهاجمی بودن، معمولاً با کمترین آسیب به بافت‌ها همراه است و نسبت به جراحی باز عوارض کمتری دارد، به همین دلیل در اغلب موارد روشی ایمن و بدون عارضه تلقی می‌شود. بااین‌حال، ممکن است پس از انجام تزریق، علائمی مانند درد خفیف در محل، کوفتگی، بی‌حسی یا احساس فشار را تجربه کنید که با مصرف داروهای تجویزشده و رعایت توصیه‌های پزشک، به‌راحتی قابل‌کنترل و برطرف‌شدن هستند.
انواع جراحی باز برای درمان تنگی کانال نخاعی
زمانی که جراحی بسته نتواند علائم را کنترل کند یا بیمار دچار مشکلاتی مثل لق زدگی مهره‌ها، انحراف کمر یا فشار شدید روی نخاع و اعصاب باشد، معمولاً جراحی باز به‌عنوان گزینه‌ای مؤثرتر توصیه می‌شود.
در این روش، جراح با ایجاد برش بر روی پوست و کنارزدن عضلات و بافت‌های اطراف، به ناحیه تحت‌فشار در ستون فقرات دسترسی مستقیم پیدا می‌کند. با اینکه این روش تهاجمی‌تر است، اما دقت بالا و امکان اصلاح کامل فشارها و ناهنجاری‌ها از مزایای مهم آن محسوب می‌شود. این نوع جراحی معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و حدود ۲ تا ۳ ساعت به طول می‌انجامد.
در ادامه به معرفی و بررسی انواع مختلف این جراحی خواهیم پرداخت.
لیزر دکمپرشن
این روش یکی از کم تهاجمی‌ترین روش‌های جراحی برای کاهش فشار روی اعصاب در تنگی کانال نخاعی است.
در لیزر دکمپرشن، ابتدا بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد. سپس جراح با استفاده از فلوروسکوپ، محل دقیق تنگی کانال را شناسایی کرده و یک برش کوچک روی پوست ایجاد می‌کند. در مرحله‌ی بعد، وسیله‌ای باریک به نام پروب لیزر (لوله‌ای نازک با انرژی لیزری) را وارد ناحیه‌ی درگیر می‌کند. پس از آن لیزر با تبخیر بافت‌های ایجاد کننده‌ی فشار (مانند بخش بیرون‌زده‌ی دیسک) باعث کاهش حجم این ناحیه می‌شود. در نتیجه، فشار از روی اعصاب برداشته شده و فضای کانال نخاعی بازتر می‌گردد.
| مناسب برای این دسته از افراد |
|---|
| ✔ بیمارانی که فتق دیسک (بیرون‌زدگی محدود) یا دیسک برآمده علت تنگی کانال نخاعی آن‌ها است. ✔ افراد با درد رادیکولار (منتشر به پاها)، گزگز و بی‌حسی در گردن یا کمر که به درمان‌های غیرجراحی (مثل فیزیوتراپی یا تزریق آمپول) پاسخ نداده‌اند. |
| زمان بهبودی |
| ✔ معمولاً بین ۱ تا ۲ هفته است، بیشتر بیماران طی ۴ تا ۶ هفته به فعالیت‌های خود بازمی‌گردند. |
| ماندگاری |
| ✔ در موارد متوسط تنگی کانال نخاعی، اثر درمانی می‌تواند بین ۶ ماه تا چند سال باقی بماند، این ماندگاری بستگی به شدت آسیب و سبک زندگی فرد دارد. |
جراحی با کمک لوله
در این جراحی، پزشک بعد از بیهوش کردن بیمار، با استفاده از دستگاه فلوروسکوپ محل دقیق تنگی کانال نخاعی را تعیین می‌کند. پس از آن، یک برش کوچک روی پوست ایجاد شده و لوله‌های گشادکننده‌ی عضلانی به‌صورت مرحله‌ای وارد بافت می‌شوند تا عضلات اطراف ستون فقرات را به‌آرامی کنار بزنند (بدون اینکه بریده شوند).
در نهایت، یک لوله‌ی ثابت به نام retractor در این محل قرار می‌گیرد تا مسیر جراحی باز بماند. جراح از طریق این لوله، با کمک میکروسکوپ یا اندوسکوپ، بافت‌های اضافی، لیگامان‌های ضخیم شده یا خارهای استخوانی را که به نخاع یا ریشه‌های عصبی فشار وارد می‌کنند، بادقت خارج می‌کند.
این کار باعث آزادسازی کانال نخاعی و کاهش فشار روی اعصاب می‌شود.
| مناسب برای این دسته از افراد |
|---|
| ✔ بیمارانی با تنگی موضعی (مثلاً فتق دیسک در یک یا دو مهره) که نیاز به برداشتن مقدار محدودی از استخوان یا لیگامان دارند. ✔ افرادی با علائم عصبی خفیف تا متوسط (مثل درد منتشرشونده یا بی‌حسی در پاها) بدون ناپایداری ستون فقرات. |
| زمان بهبودی |
| ✔ بهبودی اولیه معمولاً بین ۱ تا ۲ هفته است ، اما بهبودی کامل ممکن است بین ۴ تا ۶ هفته یا حتی بیشتر طول بکشد. |
| ماندگاری |
| ✔ معمولاً بلندمدت است و در بسیاری از بیماران تا چند سال باقی می‌ماند. |
لامینکتومی و لامینوتومی
در این دو روش، جراحی روی بخشی از مهره به نام لامینا انجام می‌شود، در لامینکتومی کل لامینا برداشته می‌شود، درحالی‌که در لامینوتومی فقط بخشی از آن حذف می‌گردد. هدف هر دو روش، کاهش فشار از روی کانال نخاعی و ریشه‌های عصبی است.
پس از شناسایی محل تنگی کانال با کمک دستگاه فلوروسکوپ، جراح یک برش کوچک ایجاد کرده و با کنارزدن عضلات، به ناحیه‌ی مورد نظر دسترسی پیدا می‌کند. سپس با استفاده از ابزارهای دقیق، بخش‌هایی از لامینا، زوائد استخوانی یا بافت‌های فشاری را می‌تراشد یا برمی‌دارد تا فضای کانال بازتر شده و فشار روی اعصاب کاهش یابد.
در برخی موارد، این جراحی را میتوان به‌صورت اندوسکوپیک نیز انجام داد (جراحی اندوسکوپیک به معنای استفاده از دوربین و ابزارهای ظریف است که از طریق برش‌های کوچک در سطح پوست کمترین میزان آسیب به بافت‌های اطراف را به همراه دارد).
| مناسب برای این دسته از افراد |
|---|
| ✔ بیمارانی با تنگی شدید کانال نخاعی در چندین سطح که فشار گسترده روی نخاع یا ریشه‌های عصبی وجود دارد. ✔ افرادی با علائم عصبی پیش‌رونده (مثل ضعف عضلانی، ازدست‌دادن حس و بی اختیاری) که نیاز به مداخله‌ی فوری دارند. ✔ بیمارانی که ممکن است ساختارهای استخوانی یا لیگامانی ضخیم‌شده (مانند هیپرتروفی لیگامان فلاوم) عامل تنگی باشند. ✔ افرادی که در سلامت کامل هستند(بیماری های قلبی، ریوی و… ندارند). |
| زمان بهبودی |
| ✔ بهبودی اولیه معمولاً بین ۱ تا ۲ هفته است ، اما بهبودی کامل ممکن است بین ۴ تا ۶ هفته یا حتی بیشتر طول بکشد. |
| ماندگاری |
| ✔ اثر درمان معمولاً بلندمدت و پایدار است و در بسیاری از بیماران تا سال‌ها باقی می‌ماند. |
فورامینوتومی
فورامن، یک مجرای باریک در دو طرف ستون فقرات است که عصب‌ها از آن عبور می‌کنند تا از کانال نخاعی خارج شوند و به سراسر بدن برسند.
هدف جراحی فورامینوتومی، باز کردن مجرای فورامن است که بر اثر عواملی مانند رشد اضافی استخوان‌ها، ضخیم‌شدن رباط‌ها یا بیرون‌زدگی دیسک تنگ شده، تا فضای کافی برای عبور آزادانه‌ی عصب‌ها فراهم شود.
ابتدا جراح با کمک فلوروسکوپ محل دقیق جراحی را مشخص می‌کند، سپس با ایجاد یک برش کوچک و کنارزدن عضلات، به مهره‌ی مورد نظر دسترسی پیدا می‌کند. در ادامه، با ابزارهای ظریف جراحی بخش‌هایی از استخوان یا بافت فشاری را برمی‌دارد تا فشار از روی ریشه عصبی برداشته شود و علائمی مانند درد، بی‌حسی یا گزگز کاهش یابد.
| مناسب برای این دسته از افراد |
|---|
| ✔ بیمارانی با تنگی فورامن عصبی (محل خروج ریشه‌های عصبی) که باعث درد رادیکولار یا بی‌حسی در یک طرف بدن می‌شود. ✔ افرادی که دیسک بیرون‌زده یا استئوفیت (رشد استخوانی) باعث تنگ شدن فورامن شده و علائم موضعی دارند. ✔ بیمارانی که نیازی به اصلاح ناپایداری ستون فقرات ندارند و تنگی کانال محدود به یک یا دو فورامن است. ✔ افرادی که در سلامت کامل هستند(بیماری های قلبی، ریوی و… ندارند). |
| زمان بهبودی |
| ✔ معمولاً بین ۲ تا ۴ هفته است ولی برای بهبودی کامل گاهی ۶ تا ۸ هفته زمان احتیاج است. |
| ماندگاری |
| ✔ اثر درمان در اغلب موارد طولانی‌مدت است (معمولاً ۳ تا ۷ سال یا بیشتر). |
دکمپرشن همراه با فیوژن مهره‌ها
در این روش، ابتدا با برداشتن بافت‌ها یا زوائد استخوانی که به نخاع و ریشه‌های عصبی فشار وارد می‌کنند، فضای کانال باز می‌شود (دکمپرشن)، سپس مهره‌های ناپایدار یا آسیب‌دیده با استفاده از پیچ، میله و گرافت استخوانی به‌صورت دائمی به هم متصل می‌شوند تا پایداری ستون فقرات حفظ شود (فیوژن).
هدف این جراحی، هم‌زمان کاهش فشار روی اعصاب و تثبیت ستون فقرات است تا از حرکت‌های دردناک و آسیب بیشتر به اعصاب عبوری از کانال در آینده جلوگیری شود.
این عمل معمولاً تحت بیهوشی عمومی و با کمک دستگاه‌های تصویربرداری انجام می‌شود و بیشتر برای موارد پیشرفته تنگی کانال نخاعی یا زمانی که مهره‌ها دچار لغزش یا بی‌ثباتی هستند، کاربرد دارد.
| مناسب برای این دسته از افراد |
|---|
| ✔ بیمارانی با تنگی کانال نخاعی همراه با ناپایداری ستون فقرات (مثل اسپوندیلولیستزیس یا جابه‌جایی مهره‌ها). ✔ افرادی با دفورمیتی‌های ستون فقرات (مثل اسکولیوز) که تنگی کانال نخاعی را تشدید کرده‌اند. ✔ بیمارانی که پس از لامینکتومی گسترده یا در موارد تنگی شدید، نیاز به تثبیت ستون فقرات با پیچ و پلاک دارند. ✔ افرادی که در سلامت کامل هستند(بیماری های قلبی، ریوی و… ندارند). |
| زمان بهبودی |
| ✔ معمولاً بین ۶ هفته تا ۳ ماه است (فیوژن کامل استخوان‌ها ممکن است بین ۶ تا ۱۲ ماه زمان ببرد). |
| ماندگاری |
| ✔ این جراحی معمولاً ماندگاری بلند مدتی دارد (گاهی مادام‌العمر) |
اگر جراحی باز مؤثر نباشد، چه باید کرد؟
اگر پس از جراحی باز همچنان علائم باقی بماند یا بعد از چند سال مجدداً بازگردند، نخستین اقدام، مراجعه به جراح برای بررسی دقیق علت و تشخیص صحیح است.
بسته به منشأ مشکل (مانند عود تنگی کانال، چسبندگی‌های پس از عمل یا آسیب عصبی) ممکن است جراحی ترمیمی، فیزیوتراپی تخصصی یا تزریقهای هدفمند توصیه شود.
بااین‌حال، اغلب بیماران در صورت رعایت دقیق مراقبت‌های پس از جراحی و پایبندی به توصیه‌های پزشک، دیگر نیازی به جراحی مجدد نخواهند داشت.
عوارض احتمالی جراحی باز
درصورتی‌که جراحی شما توسط پزشک متخصص و باتجربه انجام شود، احتمال بروز عوارض جدی بسیار پایین خواهد بود. بااین‌حال، حتی در شرایط استاندارد، ممکن است عوارض خفیف و موقتی مانند درد در محل جراحی، کوفتگی، خشکی کمر یا ضعف عضلانی را در روزهای ابتدایی پس از عمل تجربه کنید که معمولاً با رعایت مراقبت‌های پس از جراحی، مصرف منظم داروها و شروع به‌موقع فیزیوتراپی قابل‌کنترل هستند.
اما اگر علائمی مانند تب، ترشح از محل جراحی، درد شدید و مداوم یا بی‌حسی پیش‌رونده در پاها را تجربه کردید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
سوالات متداول
آیا بعد از جراحی بسته ممکن است در آینده نیاز به جراحی مجدد داشته باشم؟
در مواردی که تنگی کانال نخاعی شما پیشرفت کند یا ستون فقرات شما دچار ناپایداری ساختاری شود، احتمال نیاز به جراحی مجدد (جراحی باز) در سال‌های آینده وجود دارد، اما در اکثر بیماران با درمان به‌موقع و انجام مراقبت‌های بعد از عمل، این احتمال پایین است.
آیا بعد از جراحی باز تنگی کانال نخاعی، احتمال درگیرشدن مهره‌های بالاتر یا پایین‌تر وجود دارد؟
بله، در برخی موارد به‌ویژه زمانی که جراحی همراه با فیوژن (تثبیت مهره‌ها با پیچ و پلاک) انجام شده باشد، ممکن است با گذشت زمان فشار بیشتری به مهره‌های مجاور وارد شود و در آینده در آن نواحی تنگی ایجاد شود. بااین‌حال، رعایت دقیق توصیه‌های پزشک در دوران نقاهت و اصلاح سبک زندگی می‌تواند این احتمال را به حداقل برساند.
در صورت وجود پوکی‌استخوان، آیا انجام جراحی باز تنگی کانال نخاعی ممکن است؟
بله، حتی با پوکی‌استخوان هم امکان جراحی وجود دارد، فقط لازم است پیش از عمل، تراکم استخوان بررسی شود و در صورت نیاز با دارو تقویت گردد تا جراح بتواند از تکنیک‌ها و ابزارهای مناسب برای تثبیت ایمن مهره‌ها استفاده کند.
برای بیماران مسن بالای ۷۵ سال، کدام نوع جراحی ایمن‌تر است؟
روش‌های تزریقی مانند تزریق اپیدورال یا تکنیک RF، به دلیل کم تهاجمی بودن و ریسک پایین‌تر، گزینه‌ای ایمن برای سالمندان محسوب می‌شوند.
مراقبت‌های بعد از جراحی تنگی کانال نخاعی شامل چه چیزهایی هستند؟
پزشک برنامه‌ی مراقبتی دقیقی را به شما می‌دهد، اما به‌طورکلی این مراقبت‌ها شامل مصرف منظم داروهای تجویزشده، مراقبت از زخم، انجام فیزیوتراپی، پیاده روی، شروع تدریجی ورزش‌های اصلاحی و خودداری از فعالیت‌های سنگین تا زمان بهبودی کامل است.
چه مدت پس از جراحی بسته یا باز تنگی کانال نخاعی میتوان رانندگی کرد؟
در جراحیهای بسته، اغلب بیماران در صورت کنترل درد و بهبود حرکات پا، می‌توانند حدود ۲ تا ۳ هفته پس از عمل رانندگی را به‌آرامی آغاز کنند. اما در جراحیهای باز، به دلیل طولانی‌تر بودن دوران نقاهت، معمولاً نیاز به ۴ تا ۶ هفته است و شروع مجدد رانندگی باید با تأیید پزشک انجام شود. همچنین در هر دو حالت، مصرف داروهای خواب‌آور می‌تواند مانع رانندگی باشد.
آیا جراحی باز می‌تواند بر عملکرد مثانه یا روده تأثیر بگذارد؟
اگر پیش از جراحی آسیب عصبی شدید وجود داشته باشد، ممکن است برخی علائم مانند اختلال در کنترل ادرار و مدفوع باقی بمانند، بااین‌حال، در بیشتر بیماران با کاهش فشار روی اعصاب، عملکرد مثانه و روده به‌تدریج بهبود پیدا می‌کند.
درصورتی‌که بیمار دیابت یا بیماری قلبی داشته باشد، چه مراقبت‌های خاصی را باید بعد از جراحی انجام دهد؟
در این شرایط، کنترل منظم قند خون و فشار، مصرف دقیق داروها طبق تجویز پزشک، و توجه ویژه به پیشگیری از عفونت و ترمیم صحیح زخم ضروری است تا روند بهبودی بدون عارضه طی شود.
چه ورزش‌هایی بعد از جراحی بسته یا باز تنگی کانال نخاعی ممنوع هستند؟
پس از هر دو نوع جراحی، به‌ویژه در ماه‌های ابتدایی، انجام ورزش‌هایی که فشار مستقیم به ستون فقرات وارد می‌کنند، مانند دویدن، وزنه‌برداری سنگین، حرکات پرشی یا پیچشی ممنوع است. در این دوره باید تنها تمرین‌های اصلاحی سبک و اختصاصی که توسط پزشک یا فیزیوتراپیست تجویز می‌شود، انجام شوند تا از آسیب مجدد جلوگیری شود. مدت‌زمان محدودیت بستگی به نوع جراحی و روند بهبودی دارد.
چقدر طول می‌کشد درد بعد از جراحی تنگی کانال نخاعی برطرف شود؟
پس از جراحی بسته که با برش‌های کوچک و کم تهاجمی انجام می‌شود، درد محل عمل معمولاً در عرض ۱ تا ۲ هفته به‌وضوح کاهش می‌یابد و بیمار زودتر به فعالیت‌های روزمره برمی‌گردد. اما در جراحی باز به دلیل برش بزرگ‌تر و دست‌کاری بیشتر بافت‌ها، ممکن است درد ناحیه جراحی تا ۴ تا ۶ هفته ادامه داشته باشد.
چه مدت بعد از جراحی بسته یا باز تنگی کانال نخاعی میتوان رابطه جنسی داشت؟
اگر روند ترمیم زخم خوب پیش برود و درد کنترل شده باشد، معمولاً بیماران می‌توانند بین ۳ تا ۴ هفته پس از جراحی بسته و حدود ۴ تا ۶ هفته پس از جراحی باز با رعایت وضعیت مناسب ستون فقرات (بدون فشار یا خم‌شدن بیش از حد)، رابطه جنسی داشته باشند.
آیا باردارشدن بعد از جراحی تنگی کانال نخاعی مشکلی ندارد؟
خیر، در بیشتر موارد جراحی مانعی برای بارداری ایجاد نمی‌کند، فقط باید با پزشک خود مشورت کنید تا ستون فقرات قبل از بارداری به طور کامل ترمیم شده باشد و وضعیت کمر برای تحمل فشارهای دوران بارداری مناسب باشد.
آیا میتوان بهجای جراحی باز، تزریق مکرر انجام داد؟ اگر بله تا چند بار؟
بله، تزریقهای اپیدورال معمولاً قابل انجاماند، اما اگر بیش از سه بار تکرار شوند و علائم همچنان باقی بمانند، نشاندهندهی اثربخش نبودن این روش است. در این شرایط بهتر است به جراحیهای دیگری فکر کنید.
