جراحی دیسک کمر معمولاً زمانی ضروری است که بیمار به درمان‌های غیرجراحی، مانند فیزیوتراپی و استراحت، پاسخ ندهد و علائم درد و ناراحتی به‌شدت بر کیفیت زندگی تأثیر بگذارد. در این شرایط، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند، اما لازم است که بیمار باتوجه به وضعیت خود، از تصمیم‌گیری‌های آگاهانه بهره‌مند شود. در بیشتر موارد، جراحی بسته دیسک کمر به‌عنوان یک گزینهٔ مؤثر و کم تهاجمی شناخته می‌شود که می‌تواند نتایج مطلوبی را ارائه دهد و به طور معمول نیازی به جراحی باز نخواهد بود. تنها در موارد خاص، مانند شرایط اورژانسی یا زمانی که جراحی بسته نتوانسته است بهبود قابل‌توجهی ایجاد کند، جراحی باز انجام می‌شود. جراحی باز به دلیل نیاز به برش‌های بزرگتر و خطرات بیشتر مانند عفونت و دورهٔ نقاهت طولانی‌تر، به‌عنوان آخرین راه درمان در نظر گرفته می‌شود. به همین دلیل، انتخاب نوع جراحی باید با دقت و مشاوره دقیق صورت گیرد.
آیا باید دیسک کمرم را جراحی کنم؟
جراحی دیسک کمر زمانی ضروری است که علائم دیسک کمر مانند کمر درد، درد سیاتیک، بی‌حسی و گزگز اندام‌های تحتانی بیش از شش هفته تداوم پیدا کند و با روش‌های غیرجراحی درمان نشود. علاوه بر این علائم اگر دیسک کمر باعث ضعف شدید و ناتوانی شدید در راه‌رفتن شود یا باعث بروز برخی علائم اورژانسی مانند بیاختیاری ادرار و مدفوع شود، حتماً باید دیسک کمر جراحی شود.
کمردرد شدید و مزمن
کمردرد زمانی که بر توانایی شما برای انجام فعالیت‌های روزمره تاثیر منفی بگذارد و با روش‌های غیرجراحی مثل استراحت، مصرف داروهای مسکن، و فیزیوتراپی بهبود نیابد، شدید محسوب می‌شود. شدت کمردرد معمولاً با معیارهایی مثل مدتزمان درد، تأثیر آن بر زندگی روزمره و واکنش به درمان‌های محافظه‌کارانه ارزیابی می‌شود.
نشانه‌های کمردرد شدید نیازمند جراحی را در زیر می‌توانید بخوانید.
- مدتزمان درد: اگر کمردرد شما کاهش نیابد و به مدت طولانی ادامه داشته باشد. هر چه کمردرد بیشتر استمرار داشته باشد جدی‌تر است. معمولاً تداوم کمردرد بیش از شش هفته را می‌توان مزمن محسوب کرد.
- شدت درد و نیاز به داروهای قوی‌تر: دردی که به مسکن‌های معمولی پاسخ نمی‌دهد و نیازمند داروهای قوی‌تر است، می‌تواند نشان‌دهنده وضعیت جدی‌تری باشد.
- عدم توانایی در انجام فعالیت‌های روزمره: اگر درد به حدی شدید است که حتی انجام کارهای ساده مثل راه‌رفتن، نشستن یا خوابیدن را مشکل کرده است.
- تداخل با خواب: اگر درد به حدی است که شب‌ها مانع از خواب راحت شما می‌شود.
درد سیاتیک و انتشار درد از کمر به کشاله ران و پاها
درد سیاتیک که به‌صورت دردی تیرکشنده از کمر به کشالهٔ ران، باسن و تا پایین پاها ادامه پیدا می‌کند، معمولاً نتیجه فشردگی عصب سیاتیک است. این عصب بزرگ‌ترین عصب بدن است و از کمر تا انگشتان پا امتداد دارد، به همین دلیل هر گونه فشار بر روی آن می‌تواند باعث درد شدیدی در پاها شود. اگر درد سیاتیک شدید بوده و به درمان‌های غیرجراحی پاسخ نمی‌دهد یا با ضعف عضلانی همراه است، ممکن است نیاز به جراحی باشد. جراحی می‌تواند به کاهش فشار روی عصب سیاتیک و بازگرداندن عملکرد طبیعی عضلات پا کمک کند.
چگونه متوجه شوید که درد سیاتیک به جراحی نیاز دارد.
- درد در کشالهٔ ران و ساق پا: دردی که به‌صورت تیرکشنده در ران و ساق پا منتشر شود و هنگام راه‌رفتن یا انقباض عضلات بدتر شود، باید جدی گرفته شود. به‌علاوه اگر این درد تنها با مسکن‌های قوی کنترل شود یا با فعالیت‌های روزمره تداخل ایجاد کند، نیاز به بررسی بیشتر و احتمالاً جراحی دارد.
- عدم پاسخ به درمان‌های محافظه‌کارانه: اگر درمان‌های اولیه مانند دارو، فیزیوتراپی یا استراحت بهبودی ایجاد نکند و همچنان درد شدید دارید، احتمال نیاز به جراحی بیشتر می‌شود.
- علائم همراه مانند بی‌حسی یا ضعف: در موارد شدید، درد سیاتیک می‌تواند با بی‌حسی، گزگز یا ضعف عضلات پاها همراه باشد. اگر این علائم به شدت درد افزوده شود و با ضعف در حرکت یا احساسات پاها ترکیب شود، ممکن است نیازمند مداخلهٔ جراحی باشد.
بی‌حسی پا و انگشتان پا
بی‌حسی در پا و انگشتان، به‌خصوص زمانی که به‌تدریج بیشتر می‌شود، می‌تواند نشان‌دهندهٔ مشکلات عصب‌های نخاعی و تحت فشار قرارگرفتن آن‌ها باشد. این بی‌حسی، ناشی از فشار بر روی اعصاب کمری یا سیاتیک است که از ستون فقرات به پاها می‌روند و وظیفهٔ ارسال پیام‌های حسی و حرکتی به پاها را دارند. این بی‌حسی می‌تواند به‌صورت مداوم یا متناوب باشد و اغلب با احساسات دیگری مانند گزگز، سوزن‌سوزن‌شدن، یا ضعف عضلات پا نیز همراه است. اگر بی‌حسی با علائمی مانند ضعف و درد شدید همراه شود یا به درمان‌های غیردارویی پاسخ ندهد، ممکن است جراحی برای برداشتن فشار از روی اعصاب ضروری باشد. جراحی به بازگشت حس و عملکرد طبیعی عصب‌ها کمک کرده و از آسیب‌های بیشتر جلوگیری می‌کند.
بی‌حسی پا ناشی از دیسک کمر چه زمانی نیاز به جراحی دارد.
- تداوم و شدت بی‌حسی: اگر بی‌حسی به طور مداوم احساس شود و با فعالیت‌های روزانه تداخل داشته باشد، به‌ویژه اگر هر نوع درمان محافظه‌کارانه مانند فیزیوتراپی، دارو یا تمرینات خاص نتواند تأثیری داشته باشد، می‌تواند به مداخلهٔ جراحی نیاز پیدا کند.
- بی‌حسی همراه با ضعف یا کاهش کنترل عضلات: اگر بی‌حسی به ضعف در کنترل پاها، کاهش قدرت عضلانی یا مشکلاتی در راه‌رفتن منجر شود، این علامت‌ها می‌تواند نشانه‌ای از آسیب‌های شدیدتری در عصب‌ها باشد. ترکیب بی‌حسی با ضعف حرکتی معمولاً یکی از نشانه‌های فشار شدید عصبی است و نیازمند ارزیابی دقیق و احتمالاً جراحی است.
گزگز و سوزن‌سوزن‌شدن پا و انگشتان پا
احساس گزگز و سوزن‌سوزن‌شدن یا مورمورشدن در پاها و انگشتان پا هم می‌تواند نشانه‌ای از فشردگی عصب توسط بیرون‌زدگی دیسک کمر یا تنگی کانال نخاع باشد. ممکن است درصورتی‌که گزگز با درد یا بی‌حسی همراه باشد یا هنگام راه‌رفتن می‌ترسید پای خود را روی زمین بگذارید، ممکن است جراحی برای کاهش فشار روی عصب‌های آسیب‌دیده و جلوگیری از پیشرفت علائم توصیه شود.
ناتوانی شدید در راه‌رفتن
ناتوانی شدید در راه‌رفتن، به‌خصوص زمانی که فرد نمی‌تواند وزن خود را روی پاشنه پا قرار دهد، نشانه‌ای از مشکلات جدی در ستون فقرات و اعصاب مرتبط است. این مشکل ممکن است به علت فشار شدید بر عصب‌های نخاعی رخ دهد که وظیفه کنترل عضلات پا و همچنین انتقال حس را بر عهده دارند. وقتی فرد نمی‌تواند با اطمینان روی پاشنه پا بایستد یا راه برود، این علامت نشان‌دهندهٔ ضعف یا اختلال در عملکرد عصب‌ها و ماهیچه‌ها است و می‌تواند به علت فشردگی یا آسیب‌دیدن اعصاب ناحیهٔ کمر، به‌ویژه در دیسک‌های پایینی ستون فقرات، ایجاد شده باشد.
چرا ناتوانی در راه‌رفتن ناشی از دیسک کمر نیاز به جراحی فوری دارد.
- از دست دادن توان عضلانی: زمانی که فرد نمی‌تواند وزن خود را روی پاشنه پا قرار دهد، نشانهٔ ضعف در عضلات اصلی پا که توسط عصب سیاتیک کنترل می‌شوند، اشاره دارد. این وضعیت می‌تواند به مرور زمان باعث از دست دادن توان عضلانی یا حتی اختلال دائمی در راه‌رفتن شود.
- ریسک آسیب عصبی شدیدتر: ناتوانی در قرار دادن وزن روی پاشنه نشان‌دهندهٔ شدت فشاری است که به عصب‌ها وارد می‌شود. به همین دلیل، درمان‌های غیرجراحی اغلب کافی نیستند و جراحی برای برداشتن فشار از روی عصب برای جلوگیری از آسیب‌های دائمی و بهبود عملکرد حرکتی ضروری باشد.
بیاختیاری ادرار
بیاختیاری ادرار یکی از نشانه‌های مهم و اورژانسی آسیب شدید به نخاع یا عصب‌های کنترل‌کنندهٔ مثانه است. بیاختیاری ادرار نشانه‌ای جدی و هشداردهنده است که می‌تواند به کاهش عملکرد طبیعی سیستم عصبی منجر شود و در صورت عدم درمان سریع، به آسیب دائمی در عصب‌ها بینجامد.
چرا این علامت نیاز به توجه فوری و جراحی دارد؟
- ضعف یا عدم کنترل عضلات مثانه و روده: بیاختیاری ادرار به طور معمول از ضعف در عضلات کنترل‌کنندهٔ ادرار یا فشار بر عصب‌های نخاعی ناشی می‌شود که می‌تواند توانایی طبیعی بدن در کنترل مثانه را از بین ببرد.
- خطر آسیب‌های دائمی: درصورتی‌که فشار شدید بر عصب‌ها ادامه یابد، ممکن است فرد به طور دائم کنترل ادرار و مدفوع خود را از دست بدهد. جراحی برای برداشتن فشار از روی عصب‌ها می‌تواند ضروری باشد تا از آسیب‌های بلندمدت جلوگیری شود و به بهبود عملکرد عصب‌ها کمک کند.
بیاختیاری مدفوع
بیاختیاری مدفوع نیز مانند بیاختیاری ادرار، یکی از نشانه‌های اورژانسی آسیب به نخاع و عصب‌های کنترل‌کنندهٔ دستگاه گوارش است. این علامت معمولاً نشان‌دهندهٔ فشردگی شدید عصب‌هایی است که کنترل روده‌ها را برعهده دارند. درصورتی‌که این وضعیت نادیده گرفته شود، ممکن است به اختلالات پایدار در کنترل روده‌ها منجر شود. جراحی برای کاهش فشار روی نخاع و جلوگیری از آسیب دائمی به عصب‌ها اغلب در این شرایط ضروری است و به بازگشت کنترل و عملکرد طبیعی بدن کمک می‌کند.
چرا بیاختیاری مدفوع نیاز به توجه و جراحی فوری دارد؟
از دست دادن کنترل روده‌ها: فشار روی عصب‌های مربوط به کنترل روده می‌تواند منجر به کاهش یا ازبین‌رفتن کنترل عضلات اسفنکتر (عضلات کنترلی مقعد) شود، به‌گونه‌ای که فرد بدون اختیار قادر به کنترل حرکات روده نخواهد بود.
احتمال آسیب دائمی: فشار مداوم بر عصب‌های نخاعی ممکن است موجب آسیب دائمی در عملکرد عصب‌ها شود و باعث شود که کنترل کامل حرکت روده‌ها به‌صورت دائمی مختل شود.
اگر می‌خواهید بدانید که شرایط انجام جراحی دیسک کمر را دارید، علائم و شرایط خود را در زیر انتخاب کنید:
"(ضروری)" indicates required fields
جراحی باز بهتر است یا جراحی بسته؟
انتخاب بین جراحی باز و جراحی بسته دیسک کمر بستگی به علائم و شرایط بیمار، میزان بیرون‌زدگی دیسک و نظر پزشک جراح دارد. همیشه در انتخاب جراحی، پزشک روشی را انتخاب می‌کند که بیمار با کمترین تهاجم، بیشترین سود و بهبودی را از جراحی داشته باشد. بیشتر بیمارانی که با درمان‌های غیرتهاجمی درمان نمی‌شوند، اما علائم شدید و ناتوان‌کننده‌ای ندارند، معمولاً جراحی بسته دیسک کمر توصیه می‌شود. در مواردی که جراحی بسته و کم تهاجمی هم نتیجه‌بخش نیست یا اینکه بیمار علائم ناتوان‌کننده و شدیدی دارد، جراحی باز توصیه می‌شود.
جدول زیر مقایسه‌ای کامل بین این دو روش ارائه می‌دهد.
| معیار | جراحی بستهٔ دیسک کمر | جراحی باز دیسک کمر |
|---|---|---|
| زمان انجام | تداوم علائم و نتیجه‌بخش نبودن درمان‌های غیرجراحی | بی‌نتیجه بودن جراحی بسته، علائم شدید و ناتوان‌کننده، بیاختیاری ادرار و مدفوع |
| روش جراحی و میزان تهاجم | کم تهاجمی (بدون برش و بدون بیهوشی) | تهاجمی (برش پوست و با بیهوشی) |
| دوره نقاهت | کوتاه‌تر (چند روز تا چند هفته) | طولانی‌تر (چند هفته تا چند ماه) |
| زمان بستری | بستری کوتاه‌تر (چند ساعت) | نیاز به بستری طولانی (چند روز) |
| عوارض پس از جراحی | عوارض کم، به دلیل عدم نیاز به برش و تهاجم کمتر | خطر عفونت، خونریزی و آسیب به بافت‌های اطراف بیشتر است |
| بازگشت به فعالیت‌های روزانه | سریع‌تر، با حداقل محدودیت در بازگشت به فعالیت‌های روزمره | تأخیر در بازگشت به کار و فعالیت‌های روزانه |
| نیاز به مراقبت‌های بعدی | مراقبت‌های کمتر و فیزیوتراپی کوتاه‌مدت | نیاز به مراقبت‌های بیشتر و فیزیوتراپی طولانی‌تر |
| اثرگذاری در کاهش درد و علائم | مؤثر در کاهش علائم با عوارض پایین | معمولاً مؤثر است، اما با عوارض بیشتر |
| هزینه | هزینهٔ کمتر به دلیل تهاجم کمتر و بستری کوتاه‌تر | هزینهٔ بالاتر به دلیل پیچیدگی بیشتر و بستری طولانی‌تر |
انواع روش‌های مختلف جراحی دیسک کمر
روش‌های جراحی دیسک کمر به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند. جراحی باز و جراحی بسته. تفاوت اصلی این دو نوع جراحی در میزان تهاجم و زمان بهبودی است. جراحی باز شامل برش‌های بزرگتر و دسترسی مستقیم به دیسک آسیب‌دیده است، درحالی‌که جراحی بسته با تکنیک‌های کم تهاجمی و بهبودی سریع‌تر همراه است.
در ادامه، این دو نوع روش بررسی می‌شوند تا مزایا و معایب هر کدام مشخص شود.
جراحی بسته دیسک کمر، بهترین جایگزین جراحی باز
در بسیاری از مواردی که بیمار علائم ناتوان‌کننده‌ای ندارد و پزشک می‌داند که با جراحی بسته احتمال درمان وجود دارد، بهترین روش جراحی، انجام جراحی‌های بستهٔ دیسک کمر است. البته جراحی بسته درمان قطعی نیست و باید حرکات اصلاحی را همچنان پس از جراحی بستهٔ ادامه داد تا از عود دیسک کمر جلوگیری شود.
جراحی بستهٔ دیسک کمر به سه روش کودال لایزیز (Caudal Lysis)، تزریق آنزیم هیالاز (Hyalase Enzyme Injection) و بلوک عصبی با دستگاه RF یا Radiofrequency انجام می‌شود. هر سه این روش‌ها در اتاق عمل، تحت بی‌حسی و بدون نیاز به بیهوشی و بدون برش پوست انجام می‌شوند. انتخاب میان این روش‌های جراحی به علائم بیمار و تصمیم پزشک بستگی دارد و ممکن از پزشک از یک یا هر سه روش جراحی برای افزایش میزان موفقیت جراحی بستهٔ دیسک کمر استفاده کند.
در جدول زیر هر سه این روش‌ها با یکدیگر مقایسه شده‌اند.
| روش جراحی بسته | چه زمانی انجام می‌شود | چه زمانی انجام نمی‌شود | اثرگذاری | عوارض احتمالی |
|---|---|---|---|---|
| کودال لایزیز | نتیجه‌بخش نبودن روش‌های غیرجراحی | زمانی که بیمار کاندید جراحی باز است و علائم اورژانسی دارد | کاهش درد، کاهش التهاب، بازگشت توانایی راه‌رفتن و انجام فعالیت‌های روزانه | درد و خونریزی موقت در محل ورود سوزن، فاقد عوارض جدی و طولانی‌مدت |
| تزریق آنزیم هیالاز | ایجاد چسبندگی و خشکی کمر علاوه بر بیرون‌زدگی | درصورتی‌که چسبندگی وجود نداشته باشد، ضروری نیست | افزایش محدودهٔ حرکتی در هنگام خم شدن یا چرخش کمر | واکنش آلرژیک به آنزیم در موارد بسیار نادر |
| بلوک عصبی با دستگاه RF | علائم عصبی شدید، مانند بی‌حسی، گزگز و همچنین درد | درصورتی‌که علائم عصبی شدید نباشد، انجام آن ضروری نیست. | کاهش درد، بی‌حسی و گزگز ناشی از بیرون‌زدگی | کاهش علائم به این روش معمولاً موقت است. |
کودال لایزیز
کودال لایزیز، یکی از روش‌های کم تهاجمی جراحی دیسک کمر است که در ۷۰ درصد موارد می‌تواند علائم بیمارانی که با روش‌های بدون جراحی درمان نشده‌اند را کاهش دهد و نیاز به جراحی باز را از بین ببرد.
- عدم پاسخ به درمان‌های غیرجراحی (مانند فیزیوتراپی و داروها)
- کمردرد شدید و مزمن
- التهاب شدید در محل بیرون‌زدگی
- تمایل بیمار به استفاده از روش‌های کم تهاجمی به‌جای جراحی باز
- تا زمانی که علائم اورژانسی مانند بیاختیاری ادرار و مدفوع در بیمار بروز پیدا نکرده باشد، این جراحی قابل انجام است.
- همچنین بیمار نباید دچار دیسک پاره‌شده باشد.
مراحل انجام جراحی کودال لایزیز
- آماده‌سازی بیمار: بیمار تحت بی‌حسی موضعی قرار می‌گیرد تا از درد حین جراحی جلوگیری شود.
- شناسایی محل دقیق: پزشک با استفاده از فلوروسکوپی محل دقیق ورود سوزن به ناحیه کودال را مشخص می‌کند.
- تزریق ماده حاجب: یک مادهٔ حاجب به ناحیهٔ دیسک تزریق می‌شود تا ریشه‌های عصبی به‌وضوح قابل مشاهده شوند.
- وارد کردن کاتتر یا فنر: پس از شناسایی محل، یک کاتتر یا فنر به محل دیسک فرستاده می‌شود. ورود سوزن و کاتتر از محل کودال و هدایت به محل التهاب و بیرون‌زدگی را می‌توانید در ویدیو زیر مشاهده کنید.
- تزریق داروها: کورتیکواستروئید و داروهای ضدالتهابی به ناحیه دیسک تزریق می‌شوند.
- پایان جراحی: کل فرآیند جراحی در ۲۰ تا ۳۰ دقیقه انجام می‌شود و پس از انجام مراحل جراحی، بیمار به مدت یک ساعت در اتاق استراحت می‌کند و سپس می‌تواند مرخص شود.
تزریق آنزیم هیالاز
تزریق آنزیم هیالاز هم یکی دیگر از روش‌های کم تهاجمی درمان دیسک کمر است. این روش هم به‌صورت بسته و بدون ایجاد برش انجام می‌شود. این روش درمان بیشتر زمانی انجام می‌شود که بیمار دچار خشکی مفاصل کمر و محدودهٔ حرکتی در چرخش کمر یا در خم‌شدن شده باشد. هدف اصلی این روش، کاهش چسبندگی است و معمولاً به همراه جراحی کودال لایزیز انجام می‌شود. البته این روش به‌صورت مستقل از جراحی کودال لایزیز هم انجام می‌شود. در مواردی که سایر علائم بیمار مانند درد با روش‌های غیرجراحی قابل درمان است و فقط چسبندگی و خشکی مفاصل کمر برای بیمار مشکل‌ساز شده است، تزریق آنزیم هیالاز به‌صورت مستقل انجام می‌شود. همچنین لازم به ذکر است که تزریق این آنزیم در مواردی که بیمار دچار چسبندگی نیست، ضروری نیست.
- وجود چسبندگی در میان مهره‌ها کمر
- خشکی کمر
- کاهش محدودهٔ حرکتی در چرخش به چپ و راست یا خم‌شدن
- در شرایطی که بعد جراحی باز دیسک کمر، بیمار دچار سندروم شکست پس از جراحی (Failed Back Surgery Syndrome یا FBSS) شده باشد.
مراحل انجام تزریق آنزیم هیالاز
- تزریق آنزیم هیالاز با بی‌حسی و در اتاق عمل انجام می‌شود و بیمار در زمان انجام دردی را حس نمی‌کند.
- اگر تزریق به همراه جراحی کودال لایزیز انجام شود، مراحل انجام مشابه جراحی کودال لایزیز است و آنزیم از طریق فنر و کاتتر به محل مورد نظر تزریق می‌شود.
- اگر تزریق به‌صورت مستقل از جراحی کودال لایزیز انجام شود، دیگر نیازی به استفاده از فنر و کاتتر نیست و تزریق تحت هدایت فلوروسکوپ به‌صورت مستقیم در محل مورد نظر تزریق می‌شود.
بلوک عصبی با دستگاه RF
بلوک اعصاب مدیال با دستگاه RF (رادیوفرکوئنسی) یکی دیگر از روش‌های کم تهاجمی درمان علائم دیسک کمر است که معمولاً در کنار سایر جراحی‌های بسته برای افزایش موفقیت درمان انجام می‌شود. در این روش، اعصاب مدیال کمر با امواج رادیوفرکوئنسی و در دمای ۸۰ درجه، حرارت داده شده و بلاک می‌شوند و دیگر امکان ارسال پیام‌های درد به مغز را نخواهند داشت.
- کمردرد مزمن و شدیدی که به بیمار اجازهٔ انجام فیزیوتراپی، حرکات اصلاحی و سایر درمان‌های غیرجراحی را نمی‌دهد.
- علاوه بر درد بیمار سایر علائم عصبی ناشی از بیرون‌زدگی مانند درد سیاتیک، بی‌حسی و گزگز پا یا انگشتان پا را نیز داشته باشد.
- تمایل بیمار به جلوگیری از انجام جراحی‌های بزرگ و پیچیده
مراحل انجام بلوک اعصاب مدیال با دستگاه RF
- آماده‌سازی بیمار: بیمار تحت بی‌حسی قرار می‌گیرد و در فرایند استفاده از دستگاه RF دردی را احساس نخواهد کرد.
- شناسایی محل دقیق: پزشک با استفاده از تصویربرداری فلوروسکوپ، محل دقیق اعصاب مدیال را شناسایی می‌کند.
- وارد کردن الکترود: با استفاده از یک سوزن نازک، یک الکترود به محل عصب مدیال هدایت می‌شود.
- ارسال امواج RF: دستگاه RF امواج رادیویی با فرکانس بالا را به الکترود ارسال می‌کند تا اعصاب با دمای ۸۰ درجه بلاک شده و فعالیت آن‌ها در ارسال پیام‌های عصبی کاهش یابد.
- پایان جراحی: پس از انجام فرایند، بیمار به مدت کوتاهی در اتاق استراحت می‌کند و سپس می‌تواند مرخص شود.
جراحی باز
جراحی باز دیسک کمر زمانی توصیه می‌شود که بیمار به علائمی مانند بیاختیاری ادرار و مدفوع دچار شده باشد یا اینکه نتواند وزن خود را روی پاشنه به‌صورت کامل بیندازد و امکان حرکت‌کردن نداشته باشد. جراحی باز به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که باتوجه‌به نظر جراح، انتخاب می‌شوند. روش‌های جراحی باز دیسک کمر شامل جراحی میکروسکوپی و جراحی فیوژن مهره‌های ستون فقرات می‌شود.
جراحی میکروسکوپی دیسک کمر
رایج‌ترین روش جراحی باز، جراحی میکروسکوپی است که در آن، جراح یک برش در پوست و بافت‌ها عضلانی اطراف محل دیسک بیرون‌زده ایجاد می‌کند تا به مهره و دیسک دسترسی پیدا کند. سپس با استفاده یک میکروسکوپ اقدام به خارج‌کردن بخش بیرون‌زده دیسک می‌کند. این روش جراحی نیاز به بیهوشی عمومی دارد و بخشی از پوست برش داده می‌شود. در صورت تنگی کانال نخاعی شدید، باتوجه‌به نظر پزشک، جراحی لامینکتومی هم به‌صورت هم‌زمان با جراحی میکروسکوپی انجام می‌شود. در جراحی لامینکتومی، بخشی از مهره‌ها برداشته شده تا فضای کافی در کانال نخاعی برای نخاع و عصب‌ها ایجاد شود.
- تنگی کانال نخاعی شدید
- بیاختیاری ادرار
- بیاختیاری مدفوع
- ناتوانی در حرکت‌کردن
- ضعف شدید
- نتیجه‌بخش نبودن جراحی‌های بسته و سایر روش‌های کم تهاجمی یا بدون تهاجم
- کمردرد مزمن و شدیدی که به بیمار اجازه انجام فیزیوتراپی، حرکات اصلاحی و سایر درمان‌های غیرجراحی را نمی‌دهد.
- علاوه بر درد بیمار سایر علائم عصبی ناشی از بیرون‌زدگی مانند درد سیاتیک، بی‌حسی و گزگز یا انگشتان پا را نیز داشته باشد.
مراحل انجام جراحی میکروسکوپی دیسک کمر
- آماده‌سازی بیمار: بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد و در حالت مناسب برای انجام جراحی قرار می‌گیرد.
- استفاده از میکروسکوپ: با استفاده از میکروسکوپ، جراح مهره‌ها و دیسک بیرون‌زده را به‌وضوح مشاهده می‌کند.
- برش پوست: پزشک برشی، در ناحیهٔ دیسک بیرون‌زده، روی کمر ایجاد می‌کند تا به مهره مورد نظر دسترسی پیدا کند.
- لامینکتومی یا برش مهره‌ها: برای دسترسی به دیسک، جراح بخشی از مهره‌ها را در فرایندی به نام لامینکتومی برش داده و خارج می‌کند.
- خارج‌کردن بخش بیرون‌زده دیسک: در این مرحله، جراح بخش بیرون‌زده از دیسک را خارج می‌کند. با این کار فشار از روی عصب‌ها برداشته می‌شود.
- بخیه زدن: پس از اتمام عمل، برش با استفاده از بخیه بسته می‌شود.
- بستری: بیمار مدت کوتاهی در اتاق ریکاوری تحت نظر قرار می‌گیرد و سپس به بخش بستری منتقل می‌شود.
جراحی فیوژن
یکی دیگر از جراحی‌ها باز ستون فقرات، جراحی فیوژن است. درصورتی‌که همراه با بیرون‌زدگی دیسک کمر، لغزندگی مهره‌های کمر وجود داشته باشد، جراحی فیوژن ممکن است انجام شود و در آن با پیچ و پلاک، مهره‌های مورد نظر را به یکدیگر متصل می‌کند و پس از مدتی این مهره‌ها به یکدیگر جوش می‌خورند.
- لغزندگی مهره
- پارگی شدید دیسک کمر
- تنگی کانال نخاعی شدید
- بیاختیاری ادرار
- بیاختیاری مدفوع
- ناتوانی در حرکت‌کردن
- ضعف شدید
مراحل انجام جراحی فیوژن
- بیهوشی: ابتدا بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد تا در حین عمل کاملاً بی‌حرکت و بدون درد باشد. تیم جراحی، محل جراحی را استریل و آماده می‌کنند.
- ایجاد برش: جراح یک برش در ناحیه موردنظر ایجاد می‌کند.
- برداشتن دیسک: پس از دسترسی به مهره‌های مورد نظر، دیسک با دقت از فضای بین مهره‌ها خارج می‌شوند. این کار برای آماده‌سازی فضا جهت اتصال مهره‌ها به یکدیگر ضروری است.
- اتصال مهره‌ها به یکدیگر: پس از خارج‌کردن دیسک آسیب‌دیده، با ایمپلنت‌های فلزی مانند پیچ و پلاک مهره‌ها را یکدیگر متصل می‌کنند. این پیوندها در نهایت به جوش‌خوردن و اتصال دائمی مهره‌ها کمک می‌کنند. به‌علاوه، پودر استخوان (از استخوان‌های خود بیمار یا پودر استخوان مصنوعی) برای پیوند بهتر مهره‌ها به یکدیگر نیز استفاده می‌شوند.
- بستن برش: پس از اتمام مرحلهٔ تثبیت و اطمینان از قرارگیری صحیح ایمپلنت‌ها، برش جراحی با بخیه بسته می‌شود. سپس بانداژ مناسبی بر روی ناحیهٔ جراحی قرار می‌گیرد.
- مراقبت‌های بعد از جراحی و بهبودی: پس از جراحی، بیمار به اتاق ریکاوری منتقل می‌شود و به مدت چند روز در بیمارستان تحت نظر قرار می‌گیرد. فیزیوتراپی و تمرین‌های توان‌بخشی تحت نظارت پزشک به منظور بهبودی و افزایش قدرت و حرکت بیمار پس از جراحی آغاز می‌شود.
خطرات و عوارض جراحی دیسک کمر
جراحی دیسک کمر، چه به‌صورت باز و چه به‌صورت بسته، به‌عنوان یک روش درمانی مؤثر برای بهبود مشکلات دیسک محسوب می‌شود. با این حال، مانند هر عمل جراحی دیگری، خطرات و عوارض احتمالی نیز ممکن است همراه باشد.
جراحی‌های بسته دیسک کمر به دلیل کم تهاجمی بودن، عوارض کمتری دارند. این روش‌های جراحی بدون برش انجام می‌شوند که این موضوع احتمال عفونت، خونریزی و خطای جراح را به حداقل می‌رساند. با مراجعه به پزشک ماهر، حتی احتمال بروز عوارض موقت نیز کاهش می‌یابد، و بیمار می‌تواند سریع‌تر به فعالیت‌های روزانه بازگردد.
جراحی باز دیسک کمر به دلیل تهاجم بیشتر، احتمال بروز عوارض بیشتری از جراحی‌های بسته دارند. یکی از عوارض جدی این روش، خطر پاره شدن دورا یا پرده نخاعی است که می‌تواند باعث مشکلات جدی شود. علاوه بر این، دورهٔ نقاهت پس از جراحی باز طولانی‌تر است و بیمار برای مدت طولانی‌تری قادر به انجام فعالیت‌های روزانه نیست. به همین دلیل، جراحی زمانی توصیه می‌شود که سایر روش‌های درمانی مؤثر نباشند و منافع انجام جراحی از عوارض انجام ندادن آن بیشتر باشد.
- نیاز به بیهوشی
- طولانی‌بودن دوره نقاهت
- خونریزی و احتمال لخته‌شدن خون
- احتمال بروز عفونت
- آسیب به عصب‌ها
- پاره شدن دورا یا پرده نخاعی
- محدودیت‌های حرکتی پس از جراحی
- احتمال بروز آرتروز مهره‌ها به دلیل برداشتن بخشی از دیسک
- احتمال دچارشدن به سندروم شکست پس از جراحی
- درد در ناحیه انجام جراحی
- احتمال بروز عفونت
- واکنش آلرژیک به داروهای تزریقی
- احتمال بروز ضعف عضلانی موقت
- احتمال نیاز به تکرار جراحی و عود دیسک کمر
احتمال عود پس از جراحی دیسک کمر
از نگرانی‌های بیماران پس از جراحی، احتمال عود و بازگشت علائم دیسک کمر است. در هر دو نوع جراحی این احتمال وجود دارد، اما میزان خطر و عوارض ناشی از عود، در میان این دو روش متفاوت است.
احتمال عود پس از جراحی بسته
در جراحی بسته در صورت رعایت‌نکردن توصیه‌های مراقبتی پزشک مانند نحوهٔ صحیح نشستن، بلندنکردن اجسام و همچنین انجام‌ندادن حرکات اصلاحی، احتمال عود دیسک کمر بالا است. نکته مثبت جراحی بسته این است که این روش، یک روش کم تهاجمی است و در صورت عود، می‌توان مجدداً از همان روش یا روش‌های دیگر کم تهاجمی استفاده کرد، برخلاف جراحی باز که تکرار آن می‌تواند پیچیدگی‌های بیشتری را به همراه داشته باشد.
عود علائم در جراحی بسته دیسک کمر معمولاً به دلایل زیر مرتبط است.
- عدم رفع کامل فشار از عصب‌ها
گاهی ممکن است همه فشار از روی عصب‌ها برداشته نشود یا دیسک بیرون‌زده مجدداً به عصب فشار وارد کند. این موضوع می‌تواند باعث عود علائم شود.
- عدم رعایت دستورات پس از عمل
عدم انجام تمرینات توان‌بخشی مناسب یا بی‌توجهی به توصیه‌های پزشک درباره فعالیت‌های فیزیکی و نحوهٔ زندگی می‌تواند خطر عود را افزایش دهد.
احتمال عود پس از جراحی باز
در جراحی باز دیسک کمر، جراح با برش بزرگ و تهاجمی به بخش‌های آسیب‌دیده ستون فقرات دسترسی پیدا می‌کند و بافت آسیب‌دیده را برمی‌دارد. هرچند این روش مؤثر است، اما همچنان احتمال عود عارضه پس از جراحی باز همچنان وجود دارد. دلیل اصلی عود در این روش، تغییرات ساختاری ناشی از برش و آسیب‌های احتمالی به بافت‌های اطراف است.
عوامل زیر می‌توانند خطر عود علائم را در جراحی باز افزایش دهند.
- افزایش فشار به سایر دیسک‌ها
پس از برداشتن دیسک آسیب‌دیده، فشار بر روی دیسک‌های دیگر ممکن است افزایش یابد که می‌تواند منجر به بیرون‌زدن سایر دیسک‌ها در آینده شود.
هزینه جراحی دیسک کمر
هزینه جراحی دیسک کمر ممکن است به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد که شامل نوع جراحی، تجربه و تخصص پزشک، تجهیزات و تکنولوژی‌های استفاده‌شده، مدتزمان بستری در بیمارستان، و حتی منطقهٔ جغرافیایی کلینیک یا بیمارستان است. به همین دلیل انتخاب نوع جراحی مناسب و نوع بیمارستان یا کلینیک نیز تأثیر مستقیم بر هزینه دارد. همچنین، در مواردی که بیمار نیاز به درمان‌های اضافی مثل فیزیوتراپی بعد از جراحی دارد، هزینه‌ها می‌تواند بیشتر نیز شوند.
معمولاً جراحی دیسک کمر تحت پوشش بیمه‌های پایه و تکمیلی قرار دارد، چرا که این جراحی به‌عنوان یک ضرورت درمانی شناخته می‌شود. در بیمارستان‌های دولتی، این جراحی‌ها تحت پوشش بیمه‌های پایه‌ای مثل تأمین اجتماعی و بیمه سلامت هستند و بسیاری از هزینه‌ها توسط بیمه پرداخت می‌شود. با این حال، در مراکز خصوصی و نیمه‌خصوصی، پوشش بیمه ممکن است بسته به نوع قرارداد آن مرکز با بیمه‌ها متفاوت باشد. اگر از بیمه‌های تکمیلی استفاده می‌کنید، شرایط و میزان پوشش می‌تواند بر اساس قرارداد و نوع بیمه شما متفاوت باشد، بنابراین بهتر است قبل از انتخاب مرکز درمانی، اطلاعات کافی در مورد پوشش بیمه‌ای خود کسب کنید.
تجربه عمل جراحی دیسک کمر
یک ماه بعد از جراحی دیسک کمر
یک ماه بعد از جراحی بستهٔ دیسک کمر برای بیماری جراحی باز برای او تجویز شده بود
سوالات متداول
در چه شرایطی باید برای دیسک کمر جراحی باز انجام داد؟
در موارد اورژانسی که بیمار دارای علائمی مانند بیاختیاری ادرار و مدفوع شده است یا درد باعث مشکل در قرار دادن وزن روی پای خود شده است، جراحی دیسک کمر ضروری است.
آیا عمل جراحی دیسک کمر خطرناک است؟
عمل جراحی دیسک کمر، همانند سایر جراحی‌ها خطرات و عوارض خود را دارد. این عوارض در جراحی باز که بافت‌های اطراف ستون فقرات برش داده می‌شود، بیشتر است.
جراحی لیزری دیسک کمر چگونه است؟
امروزه جراحی لیزری دیگر توصیه نمی‌شود، چرا که در این جراحی دیسک کمر تخریب شده و باعث تحلیل زودرس دیسک و بروز آرتروز ستون فقرات می‌شود. به‌علاوه در جراحی لیزری، امکان تخلیهٔ دیسک کمر به‌صورت کافی وجود ندارد.
جراحی آندوسکوپی دیسک کمر چیست و چه زمانی انجام می‌شود؟
جراحی آندوسکوپی یک روش کم تهاجمی است که برای درمان مشکلات دیسک استفاده می‌شود و معمولاً در مواردی که جراحی باز توصیه نشده باشد، انجام می‌شود.
آیا پس از جراحی دیسک کمر می‌تواند رابطه جنسی و زناشویی برقرار کرد؟
معمولاً پزشکان توصیه می‌کنند که پس از جراحی دیسک کمر به مدت ۴ تا ۶ هفته از فعالیت‌های جنسی خودداری کنید تا بهبودی کامل حاصل شود.
شکست پس از جراحی دیسک کمر چیست و آیا همیشه اتفاق می‌افتد؟
شکست به معنای عدم بهبودی یا عود علائم پس از جراحی است که ممکن است در برخی بیماران اتفاق بیفتد، اما همیشه رخ نمی‌دهد و به عوامل مختلفی بستگی دارد.
آیا بعد از جراحی دیسک کمر می‌توان راه رفت؟
بله، در اکثر موارد پس از جراحی دیسک کمر، بیمار می‌تواند بلافاصله یا در روزهای اولیه پس از عمل راه برود، البته با احتیاط.
بی‌حسی پا بعد از جراحی دیسک کمر نشانهٔ چیست؟
بی‌حسی پا ممکن است ناشی از التهاب یا فشار بر روی عصب‌ها باشد و اگر ادامه پیدا کند، باید به پزشک مراجعه شود.
جراحی دیسک کمر چقدر طول می‌کشد؟
مدتزمان جراحی دیسک کمر معمولاً بین ۱ تا ۳ ساعت متغیر است، بسته به نوع جراحی و شرایط بیمار.
بعد از جراحی دیسک کمر چقدر باید استراحت کنم؟
بیماران معمولاً به استراحت ۱ تا ۲ هفته‌ای نیاز دارند، اما می‌توانند به‌تدریج فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرند.
آیا بعد از جراحی دیسک کمر می‌تواند ورزش کنم و فعالیت بدنی داشته باشم؟
پس از بهبودی اولیه، بیماران می‌توانند تحت نظر پزشک ورزش‌های ملایم و حرکات اصلاحی را شروع کنند.
چقدر بعد از جراحی دیسک کمر می‌توانم به محل کار برگردم؟
بسته به نوع جراحی، شغل و وضعیت بهبودی، متفاوت است. در جراحی‌های بسته یک یا دو روز بعد از جراحی و در جراحی باز، بیماران معمولاً می‌توانند بعد از ۲ تا ۶ هفته به محل کار بازگردند.
مدتزمان استراحت بعد از عمل دیسک کمر چقدر است؟
مدتزمان استراحت معمولاً ۱ تا ۲ هفته است، اما ممکن است بسته به وضعیت بیمار و نوع جراحی متفاوت باشد.
جدیدترین روش جراحی دیسک کمر چیست؟
جدیدترین روش‌ها شامل جراحی‌های بسته و استفاده از تکنیک‌های کم تهاجمی است که به کاهش عوارض و زمان بهبودی کمک می‌کند.
عمل جراحی دیسک کمر مهره ۴ و ۵ چگونه است؟
یکی از شایع‌ترین محل‌های بیرون‌زدگی دیسک کمر، میان مهره‌های ۴ و ۵ است. جراحی در این ناحیه نیز همانند سایر جراحی‌ها است و معمولاً شامل جراحی‌های بستهٔ تزریقی یا جراحی باز برای خارج‌کردن بخش بیرون‌زده دیسک است.
بهترین میوه بعد از جراحی دیسک کمر چیست؟
میوه‌هایی مانند موز و انار به دلیل خواص ضدالتهابی و سرشار از ویتامین‌های مورد نیاز برای بهبودی، بهترین گزینه‌ها هستند.
زندگی بعد از عمل دیسک کمر چگونه است؟
بیماران معمولاً با رعایت نکات بهبودی و توان‌بخشی می‌توانند به زندگی عادی خود بازگردند، اما باید تا زمان بهبودی کامل از فعالیت‌های شدید و حرکات ناگهانی پرهیز کنند.
آیا کاهش وزن قبل از جراحی دیسک کمر ضروری است؟
اگر اضافه‌وزن دارید، حتی کاهش مختصر وزن می‌تواند فشار روی ستون فقرات را کاهش دهد و به بهبود سریع‌تر پس از جراحی کمک کند.
آیا انجام تمرینات فیزیکی قبل از جراحی دیسک کمر مفید است؟
بله، تمرینات فیزیکی سبک و کششی می‌توانند عضلات اطراف ستون فقرات را تقویت کرده و بدن را برای جراحی آماده‌تر کنند. بهتر است این تمرینات با مشورت پزشک انجام شوند.
چگونه می‌توانم محیط خانه را برای دورهٔ نقاهت پس از جراحی دیسک کمر آماده کنم؟
وسایل ضروری خود را در دسترس قرار دهید، جای خواب راحتی تنظیم کنید و ابزارهای کمکی مانند عصا یا بالش‌های حمایتی را فراهم کنید تا دوران نقاهت راحت‌تر بگذرد.
آیا باید قبل از جراحی مصرف سیگار و الکل را متوقف کنم؟
سیگار و الکل می‌توانند فرایند بهبود زخم‌ها را کند کرده و خطر عفونت و عوارض بعد از جراحی را افزایش دهند. قطع مصرف آن‌ها حداقل چند هفته قبل از جراحی کمک به بهبود سریع‌تر می‌کند.
قبل از جراحی دیسک کمر چه بخورم؟
مصرف غذاهای غنی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و پروتئین‌ها برای تقویت سیستم ایمنی و بهبود التیام بعد از جراحی مهم است. بهتر است از مصرف غذاهای سنگین و چرب اجتناب کنید.
چه اقداماتی باید بلافاصله بعد از جراحی دیسک کمر انجام دهم؟
بلافاصله بعد از جراحی، استراحت و جلوگیری از فعالیت‌های سنگین الزامی است. معمولاً باید در چند روز اول به طور کامل استراحت کنید و سپس به‌تدریج فعالیت‌های سبک را آغاز نمایید.
چگونه می‌توانم از محل بخیه و زخم جراحی مراقبت کنم؟
مهم است که محل زخم تمیز و خشک نگه داشته شود. باید بانداژ را طبق توصیه پزشک تعویض کنید و به هرگونه علائم عفونت مانند قرمزی یا تورم توجه کنید.
چه نوع تمریناتی پس از جراحی دیسک کمر مناسب است؟
انجام تمرینات اصلاحی زیر نظر متخصص فیزیوتراپی بسیار مؤثر است. این تمرینات به تقویت عضلات اطراف ستون فقرات کمک کرده و تحرک شما را بهبود می‌بخشند.
پس از جراحی دیسک کمر چگونه باید بنشینم و بلند شوم؟
نشستن و برخاستن باید به‌آرامی انجام شود. از صندلی‌هایی با پشتی مناسب استفاده کنید و هنگام برخاستن از عضلات پا استفاده کنید تا فشار به کمر کم شود.
چگونه باید بخوابم تا به کمر فشار نیاید؟
خوابیدن به پهلو با بالش بین زانوها و استفاده از تشک‌های سفت مناسب می‌تواند به کاهش فشار بر روی کمر کمک کند.
آیا می‌توانم اجسام سنگین را بلند کنم؟
در چند هفته اول پس از جراحی باید به‌شدت از بلندکردن اجسام سنگین خودداری کنید. حتی پس از بهبودی اولیه، تکنیک‌های صحیح برای بلندکردن را فراموش نکنید.
دورهٔ نقاهت پس از جراحی چقدر طول می‌کشد؟
دورهٔ نقاهت بستگی به نوع جراحی و شرایط فردی بیمار دارد. جراحی‌های بسته معمولاً زمان کمتری برای بهبودی نیاز دارند.
چه غذاهایی باید پس از جراحی مصرف کنم؟
مصرف پروتئین‌های باکیفیت، مواد غذایی غنی از فیبر، و غذاهای ضدالتهابی مانند زردچوبه و روغن زیتون به بهبودی شما کمک خواهد کرد. همچنین مایعات کافی برای هیدراته نگه‌داشتن بدن ضروری است.
چه زمانی می‌توانم فعالیت بدنی را از سر بگیرم؟
پس از چند روز و با مشورت پزشک می‌توانید فعالیت‌های سبک مانند پیاده‌روی را آغاز کنید، اما باید از ورزش‌های سنگین خودداری کنید.
آیا می‌توانم بعد از جراحی رانندگی کنم؟
بهتر است حداقل دو تا سه هفته پس از جراحی از رانندگی خودداری کنید. بعد از این مدت و با مشورت پزشک، رانندگی‌های کوتاه ممکن است.
چه زمانی می‌توانم به محل کار بازگردم؟
زمان بازگشت به کار بسته به نوع شغل شما متفاوت است. افرادی که کارهای سبک دارند می‌توانند زودتر به کار بازگردند، درحالی‌که کسانی که شغل‌های فیزیکی دارند باید زمان بیشتری را برای بازگشت در نظر بگیرند.
برای جراحی دیسک کمر به چه دکتری مراجعه کنیم؟
قبل از جراحی دیسک کمر به یک متخصص طب فیزیکی مراجعه کنید و سپس در صورت نیاز به جراحی باز به یک متخصص ستون فقرات مراجعه کنید.
برای انتخاب یک جراح دیسک کمر خوب باید به چه چیزی توجه کنم؟
حتماً در انتخاب جراح خود، پزشکی را در نظر بگیرید که با شرایط شما آشنا است و جراحی باز را فقط در شرایط ضروری توصیه می‌کند. پزشک باید قبل از تجویز جراحی باز، حتماً تمامی روش‌های محافظه‌کارانه را برای درمان دیسک کمر در نظر بگیرد.
